Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen?

4.1. Mobiliteit

Beleidsdoel Publieke mobiliteit

Een dekkend netwerk van publieke mobiliteit bestaande uit trein, bus en hubtaxi van voldoende kwaliteit en veiligheid

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
Klantwaardering regionaal openbaar vervoer waarvoor provincie concessie verleent (trein respectievelijk bus)¹⁾ Landelijke waarde	7,7 resp. 8,1 7,8	7,4 resp. 7,9 7,5 resp. 7,9	7,8 resp. 7,9 7,7 resp. 7,9	n.n.b.	7,5 resp. 7,5	7,5 resp. 7,5
Eigen indicatoren
Reizigersgroei HOV ²⁾ (2019: 259,5 miljoen)						gelijk aan 2019
Reizigersgroei OV geheel ²⁾ (2019: 270,9 miljoen)						gelijk aan 2019
- HOV: trein (reizigerskilometers)	130,5 mln.	127,7 mln.	138,7 mln.	n.n.b.
- HOV: bus (passagiers) ²⁾	6,9 mln.	10,2 mln.	10,6 mln.	n.n.b.
- Overig OV (GD en KLOV) (passagiers) ²⁾	7,1 mln.	9,7 mln.	10,3 mln.	n.n.b.
Punctualiteit trein en bus:
- Percentage treinen dat maximaal binnen 180 seconden (3 minuten) aankomt op de eindbestemming en hoofdstation Groningen	95,4% ³⁾	94,3% ³⁾	94,7%	n.n.b.		95%
- Percentage treinen komt maximaal binnen 300 seconden (5 minuten) aan op de eindbestemming en hoofdstation Groningen	97,9% ³⁾	97,3% ³⁾	97,7%	n.n.b.		99%
- Percentage van de bussen dat te vroeg vertrekt van knooppunten (stations en hubs)			2,3%	n.n.b.		0%
- Percentage van de bussen dat maximaal binnen 180 seconden (3 minuten) aankomt op de knooppunten (stations en hubs)			84,9%	n.n.b.		100%
Hubs:
- Percentage dat voldoet aan de kwaliteit die is opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Mobiliteit			25%	n.n.b.	50%	100%
- Percentage Groninger hubs waarop deelmobiliteit wordt aangeboden			22%	n.n.b.	15%	30%
- Waardering hubs door gebruikers (rapportcijfers) ⁴⁾			n.v.t.	n.n.b.	6,8	7,0

NB. Bovenstaande indicatoren worden jaarlijks gemeten en gerapporteerd.

Bron: OV-klantenbarometer. Normaliter komen in april/mei van het opvolgende jaar de resultaten van het klantenbarometer onderzoek beschikbaar.
De cijfers over het betreffende jaar zijn normaliter pas bekend in de maand mei van het opvolgende jaar. De realisatiecijfers voor HOV bus en Overig OV zijn in 2023 op een nieuwe wijze tot stand gekomen. Dit heeft in de systemen ook invloed op voorgaande jaren, de realisatiecijfers 2019 tot en met 2022 zijn daarom aangepast. Maar duidelijk is wel zichtbaar dat het aantal busreizigers weer richting de aantallen gaan van pre-corona.
De concessie stelt dat de punctualiteitscijfers gecorrigeerd dienen te worden voor vertragingen die niet aan Arriva verwijtbaar zijn. In de hier opgenomen cijfers heeft deze correctie nog niet plaatsgevonden.
De waardering voor de hubs wordt tweejaarlijks uitgevraagd, dat wordt voor het eerst in 2024 gedaan. Daarom is de streefwaarde voor 2025 (7,0) in de Begroting 2025 verschoven naar 2026.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Programma Mobiliteit provincie Groningen	groen	In het door PS vastgestelde Programma Mobiliteit en het bijbehorende door GS vastgestelde Uitvoeringsprogramma Mobiliteit zijn de kaders voor het mobiliteitsbeleid neergezet aan de hand van zes beleidsdoelen. Hieronder zijn de activiteiten voor het beleidsdoel publieke mobiliteit uiteengezet. Deze activiteiten zijn de nadere uitwerking van de kaders uit het Programma en Uitvoeringsprogramma Mobiliteit.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 41 (Bijstelling programma Mobiliteit, betreft meerdere beleidsdoelen).	- 7.034 (L) + 129 (B) + 3.989 (L) + 828 (L) +4.003 (L)

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
We zetten ons in om - na corona - weer meer mensen gebruik te laten maken van het openbaar vervoer. Bij voldoende reizigers voldoen we zo snel mogelijk met de dienstregeling weer minimaal aan het Basisnetwerk Publieke Mobiliteit, zoals opgenomen in het Programma Mobiliteit.	groen	De reizigersaantallen en kilometers bij de bus laten een positieve trend ten opzichte van 2023 zien. We zitten steeds vaker weer op het niveau van 2019, niet alleen op weekenddagen maar ook weer op werkdagen. De sociaal recreatieve doelgroep groeit het sterkst. Het aantal instappers in het regionale treinvervoer in Noord-Nederland is nog niet terug op het niveau van pre-corona. Maar er is wel sprake van een stijgende lijn. Er is geen sprake geweest van afschaling van de dienstregeling door een lager reizigersaanbod, alleen van afschaling door onvoldoende beschikbaarheid van personeel. Vanaf oktober 2023 is Arriva weer de volledige dienstregeling gaan rijden.
We voeren exploitatiebeheer uit voor de trein en sturen het OV-bureau aan om dit voor het busvervoer te doen. Daarbij zorgen we ervoor dat de dienstregelingen zo goed mogelijk op elkaar aansluiten.	groen	Er is voor gezorgd dat bussen en treinen zoveel als mogelijk op elkaar aansluiten en er provincie dekkend publieke mobiliteit beschikbaar is.
Wij zetten vervolgstappen in fase 2 van de doorontwikkeling van de hubs door het bieden van voorzieningen die het gebruik van publieke mobiliteit aantrekkelijk maken. Iedere hub kan een andere invulling krijgen. De uitrol van hubs zal in de periode tot en met 2027 plaatsvinden.	groen	Er zijn stappen gezet in de plannen voor hub station Hoogezand en hub station Scheemda. Daarnaast is het ontwikkelproces voor de tweede fase gestart voor de hubs Winschoten, Leek Centrum en Pekela.
We starten, samen met onze partners, een onderzoek naar de wenselijkheid voor reizigers om alle publieke mobiliteit binnen onze provincie vanuit één uitvoeringsorganisatie aan te sturen en te coördineren. Verwacht wordt dat het onderzoek in 2026 wordt afgerond.	groen	Er is een start gemaakt met de eerste voorbereidende werkzaamheden.
We maken inzichtelijk welke maatregelen nodig zijn bij de spoorbrug Noord-Willemskanaal om bij de doorkoppeling van de regionale treindiensten - na afronding van het project Groningen Spoorzone - naast de geplande dienstregeling voor de treinen ook voldoende openingstijd te hebben voor de doorvaart van boten. Eventueel benodigde maatregelen worden genomen voordat de doorkoppeling wordt ingevoerd.	groen	Er is opdracht verleend om het aantal vaartuigen dat gebruikt maakt van de spoorbrug te tellen. Op basis waarvan vervolgens maatregelen in beeld worden gebracht. Zodat nog voor de doorkoppeling van de treindiensten (halverwege 2025) deze maatregelen ook kunnen worden genomen.
We werken verder aan de voorbereidingen voor de aanleg van de treinverbinding Veendam-Stadskanaal. Er is geconstateerd dat voor de ruimtelijke procedure een projectbesluit nodig is. De implicaties hiervan op het project Veendam- Stadskanaal worden nader beschouwd. Ook werken we verder aan bouwstap 1 van de Wunderline. Ook worden de werkzaamheden aan het project Groningen Spoorzone voortgezet.	oranje	Op 9 juli 2024 zijn uw Staten geïnformeerd over de stand van zaken van de reactivering Veendam-Stadskanaal. De implicaties van de ruimtelijke procedure en bijbehorende planning zijn hierin inzichtelijk gemaakt. Ook is de budgetspanning geduid en de relatie met het eventueel toekomstige doortrekking van de Nedersaksenlijn naar Emmen. De voorbereidingen voor de projectprocedure zijn in afstemming met ProRail. Het overleg met het ministerie van IenW over het bevoegd gezag van de projectprocedure is gaande. Over de budgetspanning zijn wij in gesprek met het ministerie van IenW. De werkzaamheden aan de Wunderline bouwstap 1 tussen Nieuweschans en de grens zijn uitgevoerd en de aanbesteding voor het deel tussen Hoogezand- Sappemeer en Zuidbroek is afgesloten. U bent over het resultaat van deze aanbesteding per brief geïnformeerd. De werkzaamheden voor de snelheidsverhoging tussen Scheemda en Winschoten worden op dit moment aanbesteed. Vooralsnog is de planning dat Groningen Spoorzone op 22 juni 2026 wordt opgeleverd. Op 17 juli 2024 heeft er een brand gewoed op het nieuwe Hoofdstation in Groningen. Dit heeft echter geen gevolgen voor de planning van het project.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 34 (bijstelling begroting Groningen Spoorzone)	- 3.864 (L) - 2.416 (B) - 1.448 (B)
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 35 (Stationsgebied Groningen).	- 96 (L) - 54 (B) - 42 (B)
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 36 (Wunderline).	-3.500 (L) -1.718 (L) -1.782 (B)
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 37 (Bereikbaarheid Veenkoloniën).	- 1.929 (L) - 1.011 (B) - 918 (B)
We werken samen met Arriva, ProRail, provincie Fryslân en het Rijk verder aan de voorbereidingen voor de invoering van ERTMS (European Rail Traffic Management System) op de sporen in Groningen en Fryslân.	groen	De ombouw van de treinen door Arriva loopt volgens planning en budget. Er blijven uitdagingen bestaan, omdat we vooroplopen in het landelijke proces van ombouw. De start van de ombouw van de infrastructuur door ProRail in opdracht van het Rijk heeft enige vertraging. De eerste lijn in Fryslân start later, maar dit heeft vooralsnog geen gevolg voor de eindplanning voor de spoorlijnen in Groningen. Landelijk kent het ERTMS-programma flinke uitdagingen en vindt er een herijking plaats. Vooralsnog heeft dit geen effect op de ombouw van de spoorlijnen in Groningen.
Grote transitie Wonen en bereikbaarheid: Deltaplan voor het Noorden. Onder de noemer Deltaplan voor het Noorden werken wij met de samenwerkingspartners aan de Lelylijn, de Nedersaksenlijn en de verbetering van het bestaande spoor tussen de Randstad en Groningen:
Wij onderzoeken het ontwikkelingsperspectief woningbouw en economie voor de Lelylijn in samenhang met de Nedersaksenlijn en de maatregelen voor het bestaande spoor.	groen	Binnen het programma Deltaplan Noordelijk Nederland wordt met een brede blik onderzocht wat de meerwaarde is van de Lelylijn, Nedersaksenlijn en verbetering Bestaand Spoor voor het versterken van de brede welvaart in (noordelijk) Nederland. Daarbij speelt ruimtelijk-economische ontwikkeling een belangrijke rol. Momenteel werken Rijk en regio aan ruimtelijk-economische toekomstperspectieven voor de Lelylijn en Nedersaksenlijn. Overkoepelend wordt gewerkt aan een 'Deltaplan Perspectief 2050' voor noordelijk Nederland. De ontwikkelperspectieven zijn onderdeel van de beslisinformatie over het vervolg van het Deltaplan voor Noordelijk Nederland tijdens het BO MIRT van najaar 2024.
Wij voeren, met de samenwerkingspartners, MIRT-onderzoeken uit naar de Lelylijn en de Nedersaksenlijn met als doel tijdens het BO MIRT het najaar van 2024 een Startbeslissing te krijgen zodat daarna gestart kan worden met de Verkenningsfase van deze projecten.	groen	De MIRT-onderzoeken Lelylijn en Nedersaksenlijn zijn in volle gang. De projectorganisaties van beide onderzoeken lopen op schema om tijdens het BO MIRT van najaar 2024 beslisinformatie te presenteren met de uitkomsten van de lopende MIRT-onderzoeken. Op basis van de uitkomsten kan een besluit worden genomen over het starten van de verkenningsfase.
Ook voeren we onderzoek uit naar verbeteringen op het bestaande spoor om tijdens het BO MIRT 2024 voor elementen van dit programma Bestaand Spoor een MIRT-onderzoek te kunnen starten.	groen	Ook het onderzoek van project Bestaand Spoor loopt op schema voor het BO MIRT van najaar 2024.
In opdracht van het Rijk wordt samen met ons en de andere samenwerkingspartners door ProRail onderzocht welke infrastructurele maatregelen op het spoor nodig zijn om het knelpunt (de 'flessenhals') bij Meppel op te lossen. Binnen het programma Bestaand Spoor wordt ook onderzocht welke extra maatregelen nodig zijn om een derde en vierde intercity tussen Groningen en Zwolle mogelijk te maken.	groen	De onderzoeken voor de 'flessenhals Meppel' en derde/vierde intercity lopen en zijn naar verwachting op tijd opgeleverd om hier in het BO MIRT van najaar 2024 over te spreken met het ministerie van IenW.
Ook het mobiliteitssysteem van de Lelylijn en de Nedersaksenlijn gezamenlijk wordt bekeken en daarbij worden er 'no-regret'-maatregelen voor het bestaande spoor geïdentificeerd.	groen	In het project Bestaand Spoor wordt de realisatie van de Lelylijn en Nedersaksenlijn meegenomen in het onderzoek naar maatregelen op het bestaande spoor. Op basis van de uitkomsten kunnen in het najaar van 2024 no-regret maatregelen in het totale mobiliteitssysteem worden geïdentificeerd.
Overheveling middelen naar AKP		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 46.	- 171 (L) + 236 (L) + 66 (B) + 93 (L)
Zie ook paragraaf 10. Grote transities.
Risicoreservering exploitatie Openbaar Vervoer: In de bestemmingsreserve OV voor 2023 en verder resteert nu € 4.536.840. Met uitvoering van de motie M002 'In stand houden buslijnen' worden de regionale buslijnen voor 2023 en 2024 op het huidige niveau in stand gehouden, Uitvoering van deze motie wordt uit de bestemmingsreserve gefinancierd.	oranje	Het huidige meerjarenbeeld (eerste tussenrapportage OV- bureau 2024) toont een positiever beeld dan in de begroting OV-bureau voor 2025 wordt getoond. Met deze huidige ontwikkelingen zal het mogelijk zijn om in 2025 de dienstregeling te verruimen en minder in 2025 te onttrekken dan in de ontwerpbegroting is begroot. Voor 2026 liggen we op koers voor een sluitende begroting (zonder onttrekking uit reserve), waarbij we ook rekening houden dat de dienstregeling verruiming van 2025 structureel is doorgetrokken. In de ontwerphoofdlijnen voor de dienstregeling 2025 zijn bij beide dienstregelingsvoorstellen de buslijnen opgenomen waar met de aangenomen moties M415 Busje komt zo? en M002 In stand houden bijslijnen (2) door uw Staten om is verzocht.
Vrijval subsidie transferium Assen West/Norgervaart		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 38.	- 73 (L) -41 (B) -32 (B)
Programmakosten RSP		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 39.	+ 20 (L) + 20 (B)
Indexatie openbaar vervoer (LBI)		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 47.	- 62 (L)
Uitwerking cao-ontwikkeling 2024		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 62.	+ 190 (L) + 70 (B)
Begroting AKP resp. verdeling apparaatskosten op basis van bezetting i.p.v. formatie		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 63 en 64 resp. 72 en 73.	- 2.085 (L) + 2.490 (L) + 500 (B)
Verdeling apparaatskosten n.a.v. verschuiving tussen de teams		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 68, 69, 70 en 71.	+ 102 (L)
Actualisatie kapitaallasten		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 65.	- 2.222 (L) - 1.284 (B)
DU verbeteren toegankelijkheid OV (Septembercirculaire 2024 Provinciefonds)		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 66.	+ 2.204 (L)

Bijdrage Verbonden partij OV-bureau Groningen-Drenthe aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
In juli 2022 is de motie M415 'Busje komt zo?' aangenomen, waardoor de eerder voorgestelde bezuinigingen op de lijnen 45 Spijk-Loppersum, 139 via Enumatil en 637 Zoutkamp-Zuidhorn zijn vervallen. Deze lijnen blijven op kosten van de provincie Groningen rijden tot en met 2026, het moment dat we verwachten dat de reizigersaantallen weer op het niveau van pre-corona liggen. Hiervoor is aanvullend € 1,85 miljoen benodigd vanaf 2023 (€ 462.500 per jaar); dit wordt gedekt uit de vrije ruimte binnen de Algemene middelen.	groen	Op 31 mei 2023 is motie M002 In stand houden buslijnen (2)naar aanleiding van de Hoofdlijnen dienstregeling 2024 OV-bureau aangenomen. Evenals voor de motie M415 Busje komt zo? geldt dat deze momenteel wordt uitgevoerd. De motie M002 wordt gedekt uit het in 2022 gereserveerde bedrag van € 6,6 miljoen.

Beleidsdoel Actieve mobiliteit

Meer mensen op de fiets, om daarmee bij te dragen aan de bereikbaarheid van onze provincie, aan duurzaamheid en aan de gezondheid van onze inwoners; daarnaast een afname van het aantal (ernstige) ongevallen met betrokkenheid van fietsers

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Stijging van het fietsgebruik¹⁾ (2017: 2,87 per persoon per dag)	2,39	2,97	3,04	n.n.b.		18% meer t.o.v. 2017
Tevredenheid fietsers (rapportcijfer fietsers algemeen)²⁾		7,4	n.v.t.	7,5	7,5	7,5
Aantal slachtoffers onder fietsers terugbrengen naar nul in 2050 (2019: 134 fietsslachtoffers)	276	355	373	n.v.t.		25% t.o.v. 2019
Tevredenheid van fietsers over het routenetwerk van recreatieve fietsverbindingen in de provincie ³⁾ (2022: 8,0)		8,0	n.v.t.	7,9
Waardering van gebruikers voor de fietsvoorzieningen bij OV-punten²⁾		6,8	n.v.t.	6,8	7,5	7,5
Waardering van het wandelknoopuntennetwerk (op schaal 1-10)⁴⁾	7,8		n.v.t.	n.v.t.		7,9
Lengte van het wandelknooppuntennetwerk (2021 = 3011 km)⁵⁾	3011 km	3011 km	3011 km	n.v.t.		2% extra km
Knelpunten in openingstijden en bediening van onze vaarwegen verminderen⁶⁾			n.v.t.	n.v.t.		geen ver-slech-tering huidige situatie

Deze indicator wordt jaarlijks gemeten en gerapporteerd. Bron is landelijke ODIN-data, uitgedrukt in fietskilometers per persoon per dag. Doelstelling is in lijn met de landelijke doelstelling van Tour de Force: 20% meer fietskilometers in 2027 ten opzichte van 2017.
Deze indicator wordt tweejaarlijks gemeten en gerapporteerd door middel van een fietsenquête onder inwoners. NB. Realisatie 2022 is bij beide indicatoren gecorrigeerd omdat de foutieve data waren geraadpleegd: resp, van 7,3 naar 7.4 en van 6,7 naar 6,8.
De invulling van deze indicator is gewijzigd ten opzichte van het Programma Mobiliteit; het doel is hetzelfde, maar de manier van meten is aangepast. Oorspronkelijk werd de kwaliteit van het routenetwerk van recreatieve fietsverbindingen gemonitord door middel van een tweejaarlijks onderzoek van het Landelijk Fietsplatform (Kwaliteitsmonitor fietsregio's). Gelet op een gewijzigde onderzoeksmethode in 2022 (met een trendbreuk als gevolg) en onzekerheid over de continuïteit van het onderzoek, wordt vanaf 2024 uitgegaan van het rapportcijfer dat inwoners van onze provincie het fietsknooppuntennetwerk geven. Dit rapportcijfer meten we door middel van de fietsenquête die we als provincie zelf tweejaarlijks uitvoeren.
Deze indicator wordt vierjaarlijks gemeten en gerapporteerd door het Routebureau Groningen.
Deze informatie kan jaarlijks worden opgevraagd bij het Routebureau Groningen.
De vaarwegennota wordt nog vastgesteld, en daarna vindt de uitvoering van beleid plaats. Dit is nog niet gereed in 2025, waardoor er voor 2025 geen streefwaarden opgenomen kunnen worden.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Programma Mobiliteit provincie Groningen	groen	In het door PS vastgestelde Programma Mobiliteit en het bijbehorende door ons vastgestelde Uitvoeringsprogramma Mobiliteit zijn de kaders voor het mobiliteitsbeleid neergezet aan de hand van zes beleidsdoelen. Hieronder zijn de activiteiten voor het beleidsdoel actieve mobiliteit uiteengezet. Deze activiteiten zijn de nadere uitwerking van de kaders uit het Programma en Uitvoeringsprogramma Mobiliteit.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Werkgeversaanpak Groningen Bereikbaar: de succesvolle aanpak van Groningen Bereikbaar in en rondom de stad Groningen breiden we uit naar de hele provincie. We willen 20 nieuwe bedrijven aanhaken om de fiets te promoten.	groen	De werkgeversaanpak van Groningen Bereikbaar slaat aan in de regio. In het afgelopen jaar zijn er in de regio 20 nieuwe bedrijven aangesloten. Er zijn bedrijven en bedrijvenverenigingen bezocht en gebiedsscans en fietsscans binnen bedrijven uitgevoerd. Het is een doorlopend proces binnen Groningen Bereikbaar.
HiBike: we zetten de ingeslagen weg door en willen op 20 scholen HiBike aanbieden.	groen	De 20 scholen zijn bereiktvoor de zomervakantie. In het najaar wordt het HiBike-spel uitgevoerd op nog 5 scholen.
Kinderfietsroutes: we verwachten in 2024 partijen te hebben gevonden die kunnen helpen in het landelijk uitrollen van de Kinderfietsroutes.	groen	We hebben acht kinderfietsroutes gerealiseerd. De uitvoering van het project is overgedragen aan Huis voor de Sport Groningen. Zij verzorgen de verdere uitrol in de provincie en de landelijke uitrol in samenwerking met SportKracht12. Het concept van onze Kinderfietsroutes heeft de tweede prijs behaald voor de landelijke fietsinitiatiefprijs van Tour de Force, wat de landelijke bekendheid voor het project vergroot.
Fietsenstallingen op treinstations: we leveren extra fietsenstallingen op treinstations Grijpskerk, Bedum, Martenshoek en Winschoten.	groen	De ontwerptekeningen zijn afgerond door ProRail. Het streven is om de extra stallingen eind dit jaar te realiseren.
Fietsenstallingen bij bushaltes: we realiseren een uitbreiding en of opwaardering van fietsenstallingen bij twaalf provinciale bushaltes.	groen	Het project is in voorbereiding, een aannemer wordt gezocht om deze opdracht uit te voeren.
Fietscommunity: we organiseren dit jaar 3 bijeenkomsten en willen 10 nieuwe partijen aanhaken aan de fietscommunity. Vanuit onze subsidieregeling ondersteunen we minimaal twee projecten.	groen	Er zijn 3 bijeenkomsten georganiseerd en daarnaast nog een specifieke kennissessie voor Veilige Schoolomgevingen. Er zijn nu 18 nieuwe partijen aangehaakt, waarmee we onze doelstelling ruimschoots behaald hebben. Vanuit de subsidieregeling hebben we dit jaar al subsidieaanvragen goedgekeurd.
Fietsberg: we ronden het tweede haalbaarheidsonderzoek af, waarmee we een concreet plan hebben liggen voor de uitvoering. Hiermee geven we uitvoering aan motie M438 'Recreatie op hoger niveau'.	groen	Het haalbaarheidsonderzoek loopt en wordt uitgevoerd door Witteveen en Bos. Er is een inspiratiesessie geweest met de gemeenten Veendam en Het Hogeland bij de VAM berg. Eind dit jaar of begin 2025 wordt het haalbaarheidsonderzoek afgerond.
Aanpak fietsoversteken: verbeteren van de verkeersveiligheid op zes fietsoversteken over provinciale wegen.	oranje	Er worden drie nieuwe fietsoversteken aangelegd in 2024. De overige drie fietsoversteken worden doorgeschoven naar 2025 doordat er een langere voorbereidingstijd nodig isen er lange wachttijden zijn om kabels en leidingen te verleggen. De oversteken die dit jaar worden aangelegd zijn: N991 - Zeesluizen (middengeleider) N999 - Kantsterweg (middengeleider) N365 - Ruiten Aa kanaal (wegversmalling)
We stellen een nieuw Werkplan Fiets voor de periode 2024-2027 vast.	groen	Op 28 mei 2024 hebben wij het Werkplan Fiets 2024-2027 'Iedereen op de fietsvastgesteld.
Uitvoeren van diverse (nader te bepalen) projecten uit de eind 2023 vast te stellen Loopagenda.	groen	Wij hebben op 23 april 2024 de Loopagenda 2024-2027 'Samen Stappen Zetten' vastgesteld. We zijn daarna direct begonnen met de voorbereiding van verschillende projecten, namelijk: Opzet subsidieregeling Snelle Stappen Uitbreiding knooppuntennetwerk Stadskanaal en Pekela Inzicht in de rol van de provincie bij uitbreiding van het aantal dorpsommmetjes Lopen als volwaardige modaliteit op de agenda zetten bij provinciale en gemeentelijke projecten en beleid.

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Beleidsdoel Goederenvervoer en logistiek

In samenwerking met logistieke partners versterken, verslimmen, vergroenen en verduurzamen van logistieke netwerken

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Aandeel wegtransport in totaal goederenvervoer				n.v.t.		-5%
Aandeel beroepsvaart in totaal goederenvervoer				n.v.t.		+5%
Aandeel spoorvervoer in totaal goederenvervoer				n.v.t.		geen afname
Zero-emissie goederenstromen over de weg (eerst stad Groningen, vanaf 2030 provinciebreed)				n.v.t.		binnenstad Groningen zero-emissie zone
Aantal OV-hubs die tevens een belangrijke logistieke functie hebben				n.v.t.		2
Aantal openbare laadlocaties voor goederenvervoer				n.v.t.		p.m.

N.B. Bovenstaande indicatoren worden vijfjaarlijks gemeten en gerapporteerd.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Programma Mobiliteit provincie Groningen	groen	In het door PS vastgestelde Programma Mobiliteit en het bijbehorende door ons vastgestelde Uitvoeringsprogramma Mobiliteit zijn de kaders voor het mobiliteitsbeleid neergezet aan de hand van zes beleidsdoelen. Hieronder zijn de activiteiten voor het beleidsdoel goederenvervoer en logistiek uiteengezet. Deze activiteiten zijn de nadere uitwerking van de kaders uit het Programma en Uitvoeringsprogramma Mobiliteit.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Met de programmalijn 'Netwerken duurzaam op orde brengen' ontwikkelen we een digitale netwerkkaart logistiek en goederenvervoer met daarin een overzicht van kansen en verbeteringen van dit grootschalige netwerk.	groen	De basis netwerkkaart is gereed. Onze inzet is nu gericht op het beschikbaar krijgen van meer data voor deze netwerkkaart (data-mining met onder andere RUG en provincie Drenthe), het valideren van deze data, het toevoegen van nieuwe kaartlagen en de fysieke vormgeving van het dashboard behorende bij de netwerkkaart in het najaar van 2024.
Met de programmalijn 'Logistiek als smeerolie voor de maatschappij':
ondersteunen we pilots om te komen tot de 'modal shift' (is de verschuiving naar een andere, duurzamere vorm van transport, zoals van vervoer over de weg naar vervoer per spoor of water) met minimaal één case in 2024;	groen	Voor de pilot Cosun Beet wordt een aanpassing van de havenkom uitgezocht (nader onderzoek naar kabels en leidingen) en bereiden we een kennisdeelsessie voor in november met logistieke partijen en kennisinstellingen. Het locatieonderzoek voor de mogelijkheden naar de realisatie van een CEH (Clean Energy Hub) is uitgevoerd bij N33 richting de Eemshaven. De komende periode worden de locaties fysiek beoordeeld en daarna wordt een plan van aanpak opgesteld om vervolgens over te kunnen gaan tot uitvoering.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 40 (herfasering multimodale en logistieke netwerken).	- 50 (L) + 50 (L)
verbinden we vraag en aanbod in de logistiek door de inzet van een logistieke makelaar.	groen	Jaarlijks worden gesprekken uitgevoerd door de logistieke makelaar met partners uit het logistieke netwerk met als doel het netwerk verder te versterken. Op dit moment hebben er al 15 gesprekken plaatsgevonden. Op dit moment zijn we al aangesloten bij CEH, Walstroomcollectief, Corridor Noord Oost NL en Logistiek Noord. De lidmaatschappen voor het grensoverschrijdend verladersplatform en de NVB (Nederlandse Vereniging van Binnenhavens) worden de komende periode aangegaan. Voor het vervanging- en renovatietraject van de sluis Farmsum is naar aanleiding van de brandbrief die met de regio en stakeholders is opgesteld is door Rijkswaterstaat een stakeholderssessie georganiseerd. Hiermee is een compleet beeld verkregen van alle ontwikkelingen die in het gebied plaatsvinden. De komende periode wordt een vervolgtraject bepaald.
Met de programmalijn 'Logistiek als katalysator voor werkgelegenheid, kennisontwikkeling en inclusiviteit':
brengen we elk kwartaal een nieuwsbrief logistiek uit;	oranje	Voordat we een nieuwsbrief uitbrengen bepalen we nu eerst de communicatiestrategie. We kijken daarbij waarover we gaan communiceren, waar de behoefte ligt en bij wie. Gelijktijdig kijken we naar mogelijke koppelingen met Hive mobility, zodat we effectiever zijn met de inzet van de financiële middelen.
ontwikkelen we een factsheet logistiek en goederenvervoer;	groen	We werken aan een dashboard -gekoppeld aan de netwerkkaart - waarin data wordt ingelezen. Daaruit volgt een jaarlijkse factsheet met relevante informatie over logistiek en goederenvervoer. De eerste factsheet zal naar verwachting het eerste kwartaal van 2025 gepubliceerd worden.
onderzoeken we de mogelijkheden voor een pilot kennisdeling en inclusiviteit.	oranje	Op dit moment verkennen we de mogelijkheid om logistiek onderdeel te laten worden van het zij-instroomprogramma vanuit de Human Capital aanpak van het programma Slim en Groen. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheden om logistiek onderdeel te laten worden van de evenementen van Hive mobility. Hierover worden gesprekken gevoerd met kennisinstellingen.
Met de programmalijn 'Logistiek in Groningen versterken' pakken we een regierol voor logistiek en goederenvervoer door:
inzetten van een logistieke kwartiermaker en het opstellen van een plan van aanpak voor de komende vijf jaar;	groen	De logistiek kwartiermaker heeft als onderdeel van zijn werkzaamheden een plan van aanpak opgesteld. Deze ontwikkelagenda logistiek en goederenvervoer is gereed.
organiseren van een logistiek congres en inzetten op netwerkontwikkeling;	groen	De provincies Groningen, Drenthe en Fryslân organiseren het bouwlogistieke congres eind 2024, in samenwerking met de gemeente Groningen en Bouwend Nederland.
deelnemen aan het Interreg-project InnoWaTR;	groen	Voor het Interreg-project InnoWaTr is er één projectmeeting geweest in Hamburg. Verder zijn er een aantal overleggen geweest met partner RISE om de goederenstromen van en naar Zweden vanuit Groningen te verkennen om mogelijke modal shift cases te bespreken.
kartrekker zijn van het logistieke platform waarbij instanties, universiteit en bedrijfsleven met elkaar van gedachten wisselen over de ontwikkelingen en innovaties binnen het logistieke speelveld;	groen	Jaarlijks zijn er vier bijeenkomsten van het Logistiek platform Groningen. Voor eind 2024 zijn twee nieuwe bijeenkomsten gepland.
inzetten op de ontwikkeling van de noordelijke goederenvervoercorridor door het opstellen van een gezamenlijk werkplan en de ondertekening van een Letter of Intent.	groen	Voor de goederenvervoer-corridor Noordoost-Nederland werken we aan een werkplan dat eind 2024 beschikbaar komt.

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Beleidsdoel Infrastructuur

Een goed functionerend wegennet, vaarwegennet en fietsnetwerk van voldoende kwaliteit, in samenhang met de ruimtelijke en maatschappelijke opgaven

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Percentage weglengte kernwegennet (provinciale wegen en fietspaden) dat voldoet aan onze kwaliteitseisen						15%
Percentage lengte kernvaarwegennet dat voldoet aan eisen vaarwegklasse¹⁾
De onderhoudsachterstand van de wegen bedraagt niet meer dan de landelijke norm van 7-9%²⁾	8%	8%	8%	n.n.b.	7-9%	7-9%
CO₂-neutrale en circulaire infrastructuur³⁾
Aantal wegvakken/kruispunten op provinciale wegen waar bus vertraging oploopt						0
Gebruik doorfietsroutes: 20% meer fietskilometers na realisatie ten opzichte van voor realisatie ⁴⁾						+20%
Gebruik regionale hoofdfietsroutes: 10% meer fietskilometers na realisatie ten opzichte van voor realisatie ⁴⁾						+10%

N.B. Bovenstaande indicatoren worden vijfjaarlijks gemeten en gerapporteerd, tenzij anders aangegeven.

De vaarwegennota wordt nog vastgesteld, en daarna vindt de uitvoering van beleid plaats. Dit is nog niet gereed in 2025 waardoor er voor 2025 geen streefwaarden kunnen worden opgenomen. Streefwaarde voor 2030 is 30%.
Deze indicator wordt jaarlijks gemeten en gerapporteerd.
Zie gedetailleerde uitwerking routekaart groene infrastructuur (Uitvoeringsprogramma Mobiliteit).
De invulling van deze indicator is gewijzigd ten opzichte van het Programma Mobiliteit; het doel is hetzelfde, maar de manier van meten is aangepast. Voor de doorfietsroutes en regionale hoofdfietsroutes vergelijken we het aantal fietsers in het jaar voordat het eerste begin van de betreffende fietsroute is gerealiseerd met jaar waarvan de laatste fietsteldata beschikbaar is na realisatie van de fietsroute. Het verschil drukken we per doorfietsroute procentueel uit, waarna we het gemiddelde van deze procentuele toenames als indicator van de toename in het fietsgebruik hanteren. Deze indicator wordt jaarlijks gemeten en verantwoord. N.B. In de Begroting 2024 was per abuis voor 2025 nog de oude streefwaarde voor gebruik regionale hoofdfietsroutes (namelijk +5%) opgenomen.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Programma Mobiliteit provincie Groningen	groen	In het door PS vastgestelde Programma Mobiliteit en het bijbehorende door ons vastgestelde Uitvoeringsprogramma Mobiliteit zijn de kaders voor het mobiliteitsbeleid neergezet aan de hand van zes beleidsdoelen. Hieronder zijn de activiteiten voor het beleidsdoel infrastructuur uiteengezet. Deze activiteiten zijn de nadere uitwerking van de kaders uit het Programma en Uitvoeringsprogramma Mobiliteit.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Fiets:
Doorfietsroute Ten Boer-Groningen: opleveren laatste deel van de doorfietsroute ('vorktand zuid');	rood	Bij de gerechtelijke onteigeningsprocedure wordt verweer gevoerd door de onteigenden. De procedure neemt daarom meer tijd in beslag dan waarover eerder is gecommuniceerd. De huidige verwachting is dat we in het vierde kwartaal de beschikking over het eigendom krijgen (onder voorbehoud van de laatste mogelijkheid tot beroep). De uitvoering zal daarna starten. De uitvoering zal daarom niet eerder dan begin 2025 starten en eind 2025 kan het fietspad opgeleverd worden.
Doorfietsroute Leek-Groningen: opleveren deelgebied E (fietspad langs het Leekster Hoofddiep tussen Leek en Lettelbert) en start realisatie deelgebied C (De Hooilanden tussen de Hoofdstraat en de Matsloot);	oranje	De uitvoering van deelgebied D (Hoofdstraat Midwolde-Lettelbert) is afgerond en is eind mei officieel geopend. De uitvoering van deelgebieden E (fietspad langs het Leekster Hoofddiep tussen Leek en Lettelbert) en C (Hooilanden tussen Lettelbert en Matsloot) start eind 2024 en zal medio 2025 zijn afgerond. De ontwerpen voor deelgebieden A en D zijn afgerond en bestuurlijk geaccordeerd. Uitvoering start eerste helft 2025 met afronding eind 2025.
Doorfietsroute Assen-Groningen: opleveren gedeelte Haren-Witte Molen + vastgesteld realisatiebesluit door Provinciale Staten over het deel Witte Molen - Oosterbroekweg;	oranje	In mei is het werk gegund aan de aannemer voor het gedeelte Haren - Witte Molen. Het gedeelte tussen de loswal bij Haren en de Witte Molen wordt op dit moment uitgevoerd. Uit nader onderzoek aan het gedeelte tussen de loswal bij Haren en de tunnel bij P+R Haren Haren is gebleken dat hier kabels en leidingen moeten worden verlegd om het fietspad aan te kunnen leggen. Dit zorgt voor vertraging. We verwachten dat we de kabels en leidingen in 2025 kunnen verleggen, waarna het fietspad in 2026 kan worden gerealiseerd. Voor het gedeelte Witte Molen-Oosterbroekweg loopt momenteel de planuitwerking. Uw Staten ontvangen begin 2025 een separaat voorstel voor het realisatiebesluit.
Doorfietsroute Zuidlaren-Haren(-Groningen): vastgesteld planuitwerkingsbesluit en realisatiebesluit (beide door Provinciale Staten);	rood	Door de hoge kwaliteit van de omgevingswaarden zoals natuurwaarden en landschappelijke en archeologische waarden vergt de afweging van de varianten meer tijd. De verwachting is dat uw Staten begin 2025 een besluit kunt nemen over een voorkeursalternatief (planuitwerkingsbesluit). Hiervoor ontvangt u een separaat voorstel.
Fietsbrug Zoutkamp en vrijliggend fietspad: oplevering fietsbrug over Reitdiep;	oranje	De fietsbrug is aanbesteed, eind van het jaar zal de brug geplaatst worden. De oplevering zal in het voorjaar van 2025 plaatsvinden.
Vrijliggend fietspad N865: starten met ruimtelijke procedures voor vrijliggend fietspad;	oranje	De planuitwerking bevindt zich in de afrondende fase. In het najaar van 2024 nemen we een realisatiebesluit voor het project. Eind 2024 ofbegin 2025 worden de ruimtelijke procedures vervolgens opgestart.
Vrijliggend fietspad N983: starten met ruimtelijke procedures voor vrijliggend fietspad;	groen	De realisatiefase van dit project is opgestart. Momenteel wordt het schetsontwerp uitgewerkt en voeren we opnieuw gesprekken met alle aanwonenden. Dit najaar wordt het definitief ontwerp uitgewerkt en worden de voorbereidingen voorde ruimtelijke procedures getroffen.
Fietsverbinding Zuidhorn-Leek: vastgesteld planuitwerkingsbesluit (keuze voorkeursalternatief door ons college);	oranje	Op dit moment hebben we nog geen overeenstemming met de gemeente Westerkwartier over het voorkeursalternatief. We hopen dit in het najaar van 2024 alsnog te bereiken, maar daardoor is het onzeker of we in 2024 nog een planuitwerkingsbesluit kunnen nemen.
Regionale Hoofdfietsroute Appingedam-Delfzijl: opleveren fietsroute (initiatiefnemer: gemeente Eemsdelta - wij verstrekken subsidie).	oranje	Het eerste gedeelte van de Regionale Hoofdfietsroute (Delfzijlsterweg) wordt in de tweede helft van 2024 gerealiseerd door de gemeente Eemsdelta; het restant in de eerste helft van 2025.
Overige infrastructuur:
Uitvoeren project Knijpsbrug, medio 2024.	groen	De uitvoering van het provinciale deel wordt in het najaar van 2024 gerealiseerd, waarna locatie Knijpsbrug gedeeltelijk is uitgevoerd. De afrit 41 (deze afrit is van Rijkswaterstaat) kan niet worden aangelegd zoals eerder is afgesproken. Wij krijgen vanuit Rijkswaterstaat niet de benodigde goedkeuring en vergunning. Er zal nader overleg plaats vinden in de stuurgroep over de impact en gevolgen hiervan.
Het project Blauwe Roos bij Winschoten wordt uitgebreid met groot onderhoud aan de Beersterbrug en Rozenbladrotonde. Uitvoering start in 2024.	groen	Uw Staten heeft op 5 juni 2024 ingestemd met het Statenvoorstel realisatiebesluit no-regret maatregelen Blauwe Roos. Daarna is de aanbestedingsprocedure doorlopen. Dit najaar starten de voorbereidende werkzaamheden.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 31 (correctie).	+ 180 (L) - 180 (L)
Groningen Bereikbaar levert in 2024 met haar stakeholderaanpak, communicatie en netwerkmanagement een essentiële bijdrage aan de ingebruikname van de Ring Zuid. Ook ronden we de nieuwe bestuursovereenkomst af waarin afspraken worden gemaakt over de taken, organisatie en financiële middelen van Groningen Bereikbaar na 2024.	groen	De stuurgroep Groningen Bereikbaar heeft besloten de huidige bestuursovereenkomst met één jaar te verlengen tot en met 2025. Daarmee wordt vroegtijdig verloop voorkomen en de capaciteit voor uitvoering van Operatie Ring Zuid 2024 geborgd. Ondertussen lopen de gesprekken over de taken en organisatie na 2025.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 74 (aanpassing samenwerkingsverbanden Groningen Bereikbaar).	+ 2 (B)
Vervangen van in totaal acht verkeersregelinstallaties (VRI’s): Twee VRI's worden vervangen omdat deze technisch zijn afgeschreven en zes VRI's worden vervroegd vervangen, omdat de firma Siemens stopt met VRI's en ook geen onderhoudsondersteuning meer biedt.	groen	De besteksvoorbereiding voor de vervanging van deze VRI’s is gestart en deels al afgerond. Drie VRI's worden in september 2024 vervangen. Van vijf VRI's levert Siemens toch nog langer onderhoudsondersteuning. Daardoor kunnen deze wat later worden vervangen, vanaf april 2025, ruim na afloop van Operatie Ring Zuid. Dan is het minder dringen met allerlei werk in uitvoering.
Ring Zuid: De fasegewijse ingebruikname van de verbouwde Ring Zuid vindt plaats. De operatie om het ongelijkvloerse Julianaplein en de Verdiepte ligging fasegewijs aan te sluiten en in gebruik te nemen start in maart 2024. Planning is dat deze in september 2024 wordt afgerond met de ingebruikname van de Verdiepte Ligging en het Julianaplein.	groen	Operatie Ring Zuid is uitgevoerd en volgens planning verlopen. De Ring Zuid is op 2 september in gebruik genomen. Dankzij de inspanningen van Groningen Bereikbaar en alle partijen die daarin samenwerken, is de verkeershinder over het algemeen acceptabel en beheersbaar gebleven.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 25.	- 121 (L) - 68 (B) - 53 (B)
Uitvoeren project N355: Starten met de planologische procedure en de contractvoorbereiding.	oranje	In vervolg op de herijking N355 en het MIRT onderzoek Westflank Groningen zal er eind 2024 een aangepast Realisatiebesluit worden voorbereid en worden gestart met de planologische procedure en de contractvoorbereiding. De grondverwerving voor gronden met opstallen is in volle gang.
Rondweg Bedum: De afrondende werkzaamheden vinden plaats en er wordt een aantal provinciale percelen verkocht.	groen	In mei 2024 is de Oostelijke ontsluitingsweg Bedum - ook wel bekend als de Melkweg - feestelijk openend. De werkzaamheden zijn daarmee afgerond. Laatste zaken zoals de procedure voor de verkoop van de provinciale percelen worden opgestart. Begin 2025 wordt de verkoop afgerond.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 28 (afkoopsom rondweg Bedum).	+ 750 (L) - 750 (L)
Ring West Verbindt: Afronden van het MIRT-onderzoek Westflank Groningen en nadere afspraken maken over de financiering en verdere planvorming voor de Ring West, gezamenlijk met het Rijk en de gemeente Groningen in het BO MIRT 2024.	groen	In het BO MIRT van november 2022 is door de minister het besluit genomen om - onder meer - € 82 miljoen inclusief btw beschikbaar te stellen voor maatregelen gericht op de ontsluiting van de Westflank (waaronder de Ring West) die voortkomen uit een door Rijk en regio gezamenlijk uit te voeren MIRT-onderzoek Westflank. Dit MIRT-onderzoek zal naar verwachting in de tweede helft 2024 worden afgerond met besluitvorming in het BO MIRT 2024. In vervolg op het MIRT onderzoek Westflank Groningen zal de verkenning worden geactualiseerd en zal een planuitwerkingsbesluit worden voorbereid voor een gefaseerde aanpak van de westelijke ringweg Groningen. Dit maakt dat we rekening houden met realisatie in de periode 2028-2035.
N33: Met het Rijk een voorverkenning starten voor de Oeververbinding en de N33-Noord. Dat biedt uitgangspunten die belangrijk zijn voor de doorstart van de MIRT-Procedure voor de N33-Midden en het opstarten van de MIRT-Procedure voor de N33-Noord vanuit de toegezegde middelen uit 'Nij Begun'.	groen	De voorverkenning voor N33 Noord (incl. oeververbinding) is gestart. Dit MIRT-onderzoek moet voor het BO-MIRT in 2025 zijn afgerond. Voor het opstarten van N33 Midden is een kwartiermaker aangesteld. In het BO MIRT 2024 dat dit najaar zal plaatsvinden bespreken we wat nodig is om het project N33 Midden opnieuw op te starten.
Onder de vlag van de NOVEX-Regio Groningen-Assen ronden we het ontwikkelperspectief en de investeringsagenda af voor onder meer woningbouw en de daarmee samenhangende mobiliteitsopgave in de regio Groningen-Assen en bespreken wij deze met het Rijk in het BO MIRT 2024.	groen	Het Ontwikkelperspectief voor de NOVEX-Regio Groningen-Assen is besproken in het BO-MIRT 2023. De stuurgroep RGA heeft vervolgens het ontwikkelperspectief op 8 december 2023 vastgesteld. Dit vormt de basis voor de uitvoerings- en investeringsagenda die in nauwe samenwerking met het Rijk wordt opgesteld. In het Bestuurlijk Overleg Leefomgeving/MIRT 2024 ligt een aanzet hiervoor ter bespreking voor. Naar verwachting kunnen hierover in 2025 afspraken Rijk-Regio worden gemaakt.
Opstellen van een Masterplan Zeehavens, in samenwerking met het Rijk, in de vorm van een perspectief-, ontwikkel- en bereikbaarheidsagenda voor het gebied van Waddenzee tot Eemsdelta, Hogeland, A7/N33-zone.	groen	Het Masterplan Zeehavens en het NOVEX-gebied Groningen zijn gecombineerd, met als doel om een gezamenlijk ontwikkelperspectief voor het gebied tussen grofweg de stad Groningen, Hoogezand en Waddenzee c.q. Eems-Dollard te ontwikkelen en te realiseren. In 2024 is vanuit de gebiedsgerichte samenwerking en in nauwe samenhang met relevante trajecten als de agenda's van Nij Begun (zie ook in de startnotitie van de economische agenda) en de N33 gewerkt aan het perspectief, het plan voor ruimtelijke kwaliteit en de gebiedsagenda (waar een bereikbaarheidsagenda een belangrijk onderdeel van is).
Conform het Uitvoeringsprogramma Beheer en Onderhoud provinciale infrastructuur 2021-2024 worden in 2024 de onderstaande grotere werken van (groot) onderhoud voorzien:
N366 Stadskanaal - Oomsberg;	groen	Het project is in uitvoering en wordt in 2024 afgerond.
N365 Vlagtwedde - Bourtange;	groen	Het project is in uitvoering en wordt in 2024 afgerond.
N976 Sellingen - Ter Apel;	oranje	Doordat meerdere werkzaamheden in de omgeving van Stadskanaal-Bourtange- Vlagtwedde staan gepland voor 2024 kan de bereikbaarheid voor de omgeving niet worden geborgd, hierdoor kan de uitvoering van het project N976 niet plaatsvinden in 2024 en is besloten dit project in 2025 uit te voeren. De voorbereidingen voor dit project zijn volop gaande.
De provinciale kunstwerken Fietsbrug de Vrijheid, Fanerbrug, Scheepsjoagersbrug, viaduct Wolddijk, Brug Damsterdiep (Winneweer en Garrelsweer), Brug Oosterwijtwerdermaar en viaduct de Horsten;	groen	Viaduct Wolddijk en brug Oosterwijtwerdermaar zijn uitgevoerd. De overige genoemde provinciale kunstwerken staan allemaal gepland voor uitvoering in 2024. De voorbereidingen en uitvoering zijn volop gaande. Onder invloed van weersomstandigheden dit najaar kan het voorkomen dat de werkzaamheden aan de bruggen over het Damsterdiep niet volledig kunnen worden afgerond. In dat geval vinden de afrondende werkzaamheden plaats in 2025.
Vervanging van twee geluidsschermen langs de westelijke ringweg (N370);	oranje	Vanwege de langere voorbereidingstijd zal uitvoering begin 2025 plaatsvinden.
De huidige brugleuningen worden vervangen door brugleuningen met een zogenaamde voertuig kerende functie (net als geleiderails). Uitvoering hiervan gebeurt als een brug verhardingsonderhoud krijgt. In 2024 wordt het viaduct Wolddijk van een nieuwe brugleuning voorzien.	groen	Dit project is uitgevoerd.
Vaarwegen en waterrecreatie: In 2024 werken we volgens de programmatische aanpak vaarwegen uit de in 2023 vast te stellen beleidsnotitie Vaarwegen aan het beheer en onderhoud, de instandhoudingsverplichtingen, verkennende onderzoeken en aan waterrecreatie:
Uitvoeren grootschalig baggerwerk in het Reitdiep;	groen	Uitvoering van het baggerwerk is voorbereid en start eind 2024. De uitvoering duurt ongeveer acht maanden en zal grotendeels in 2025 plaatsvinden.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 32 (herfasering en ophoging budget).	- 1.847 (L) + 1.847 (L)
Uitvoeren onderhoud aan de oevers van het Winschoterdiep / A.G. Wildervanckkanaal en verwijderen van het westelijk sluishoofd in Scheemda;	oranje	Op 20 maart jl. hebben uw Staten ingestemd met het Statenvoorstel investeringen infrastructurele projecten 2024, hiermee is voldoende budgettaire ruimte beschikbaar gekomen. Het project is uitgevoerd (vóór 1 oktober). Het verwijderen van het westelijk sluishoofd in Scheemda staat gepland voor 2025.
Uitvoeren van verkenningen voor de Aduarderdiepzone, voor de grondduikers Winschoterdiep en voor het onderhoud Winschoterdiep alsmede uitvoeren van 'modal shift'-onderzoeken voor de Aduarderdiepzone en Winschoterdiep;	oranje	De verkenning om te komen tot een integraal en gedragen voorkeursalternatief rondom het Aduarderdiep is gestart. De impact van grote gebiedsontwikkelingen zoals in de Westflank van de stad Groningen vraagt hierin veel aandacht, waardoor het mogelijk langer zal duren om een voorkeursalternatief op te stellen. Deze afhankelijkheid wordt momenteel inzichtelijk gemaakt. Grondduikers Winschoterdiep: de verkenningsfase wordt dit jaar afgerond, waaruit per grondduikersituatie verschillende maatregelen inzichtelijk worden gemaakt om het waterveiligheidsrisico naar een acceptabel niveau terug te brengen. Hierna worden in 2025 deze maatregelen verder uitgewerkt en zal de uitvoering worden voorbereid. 'Modal-shift'-onderzoeken voor de Aduarderdiepzone en het Winschoterdiep zijn afgerond. Wij zetten ons momenteel in op het uitvoeren van de aanbevelingen die uit deze onderzoeken zijn gekomen. Voorbereidingen voor 'modal shift'- onderzoeken voor het Winschoterdiep en A.G. Wildervanckkanaal zijn gaande. Dit met als doel in 2025 een classificatieonderzoek uit te voeren.
Voorbereiden van vervanging van de damwanden aan de westzijde van het Oude Eemskanaal, inclusief verwijderen van de bestaande nostalgische kade (voorgenomen uitvoering in 2024/2025);	oranje	In 2024 gaan we verder in gesprek met de omgeving, waterschappen en gemeente Eemsdelta over de nieuwe nostaligische kade. Uitgangspunt is realisatie in 2025/2026.
Inventariseren van mogelijke quick wins voor waterrecreatie voor de periode 2023-2027;	groen	De quick wins zijn verwerkt in de ontwikkelagenda. Voorbeelden hiervan zijn aantrekkelijke vaarrondjes creeren, het afstemmen van bedieningstijden en uniformiteit in de verordeningen bij gemeenten.
Inventariseren en aanvullend technisch locatieonderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden voor ligplaatsen met walstroom voor binnen- en recreatievaart;	groen	De inventarisatie van walstroomvoorzieningen is gereed. Dit najaar verkennen we de mogelijkheden om meer walstroomvoorzieningen te realiseren bij de provinciale vaarwegen. De SPUK-subsidieaanvraag vanuit het Schone Lucht Akkoord is toegekend om een walstroomvoorziening bij de nieuw te realiseren steiger voor werkschepen in Zoutkamp te realiseren.
Regierol oppakken voor vaarrecreatie door onder meer kaartmateriaal op te stellen, brugbediening af te stemmen, nieuwsbrieven, folders en factsheets uit te brengen, een congres te organiseren en netwerkbezoeken te voeren.	groen	Het kwartiermakerschap waterrecreatie is afgerond. Als vervolg is een regisseur waterrecreatie gestart. De ontwikkelagenda waterrecreatie is opgeleverd en geeft richting voor de komende jaren. Met de genoemde acties uit de ontwikkelagenda zijn we actief bezig.
Verkoop bedrijfslocatie beheer en onderhoud Pop Dijkemaweg		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 24.	+ 591 (L) + 698 (B)
Energiekosten buitenlocaties beheer en onderhoud		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 29.	+ 200 (L)
Automatisch strooien en routebegeleiding zoutstrooiers		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 30.	- 190 (L) + 190 (L)
Overheveling taakstelling overhead personeel brugbediening naar programma 8.		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 43.	+ 1.650 (L)
Vrijval sparen ringwegen stad Groningen		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 26.	- 2.289 (L) + 2.289 (L)
Prijsstijgingen infraprojecten		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 27.	+ 183 (L) + 200 (L) + 383 (B)
Reconstructie Ellerhuizerbrug		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 33.	- 324 (L) + 324 (L)
Overheveling VAT-kosten infraprojecten naar AKP		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 44.	- 423 (L) + 423 (L)
Overheveling toekomstige VAT-budget infraprojecten naar AKP		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 45.	- 327 (L) + 327 (L)
Prijsstijgingen infraprojecten		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 48.	+ 2.650 (L) + 2.650 (B)
Damwanden Noord-Willemskanaal		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 49.	+ 200 (L) + 200 (B)
Verlaging investeringskrediet Ellerhuizerbrug		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 50.	- 160 (L) - 160 (B)
Correctie diverse mobiliteitsprojecten		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 52.	+ 3.515 (L) + 3.515 (B)

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Beleidsdoel Slimme en groene mobiliteit

Het verduurzamen en slimmer maken van mobiliteit en infrastructuur

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Aandeel zero-emissie voertuigen in de vloot treinen en bussen van onze OV-concessies:			100% van de nieuw instromende voertuigen	100% van de nieuw instromende voertuigen	100% van de nieuw instro-mende voertuigen	100% van de nieuw instromende voertuigen
- Bus ¹⁾			50% huidige bus-vloot zero- emissie, rest rijdt op HVO	n.n.b.	eerste 8-per-soons bus op waterstof en eerste Q-liners zero emissie
- Trein			n.v.t.			bouw eerste zero- emissie waterstoftreinen ²⁾
Instroom autonome voertuigen in publieke mobiliteit			100%: eerste twee pilots zijn gestart			Één pilot gereed met autonome proces-sen op bus-remise; eerste treinen voor-zien van ATO (GoA2) worden opgenomen in de dienstregeling³⁾
Tevredenheid over beschikbaarheid openbare laadinfrastructuur			n.v.t.			minstens een 7,0
Aandeel zero-emissie eigen provinciaal wagenpark			100%: elk te vervangen voertuig (mits in de markt beschikbaar), rest rijdt op HVO				80% van de lichte voer-tuigen, elk te ver-vangen zwaar voertuig (mits in de markt beschikbaar)

N.B. Bovenstaande indicatoren worden vijfjaarlijks gemeten en gerapporteerd.

Realisatie 2023 is gecorrigeerd van 100% naar 50% omdat bij de Jaarstukken 2023 werd gekeken naar de instroom in plaats van de huidige busvloot. De realisatie 2024 is nog niet bekend. De eerste achtpersoonsbus op waterstof is niet mogelijk binnen de gestelde gewichtsklasse. Er is een besluit nodig van de minister om een uitzondering te maken voor zero emissie achtpersoonsbussen, en dit besluit is er nog niet.
In 2025 worden de eerste waterstoftreinen nog niet gebouwd, omdat uit de aanbesteding hiervoor geen aanbod van één van de treinfabrikanten is gekomen. We verkennen nu verschillende mogelijkheden om toe te werken naar zero-emissietreinen, waarbij het leasen van een aantal treinen een optie kan zijn. Ons doel blijft inzet op zero emissie treinen.
In 2025 kunnen er nog geen treinen voorzien van ATO worden opgenomen in de dienstregeling omdat de nieuwe treinen die hiervoor geschikt zijn, nog niet beschikbaar zijn. Omdat de aanbesteding voor de eerste vier waterstoftreinen gestopt kunnen deze ook niet met ATO uitgerust worden. Wel test er al een tijd een NS-trein met ATO op het opstelterrein De Vork.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Programma Mobiliteit provincie Groningen	groen	In het door PS vastgestelde Programma Mobiliteit en het bijbehorende door ons vastgestelde Uitvoeringsprogramma Mobiliteit zijn de kaders voor het mobiliteitsbeleid neergezet aan de hand van zes beleidsdoelen. Hieronder zijn de activiteiten voor het beleidsdoel slimme en groene mobiliteit uiteengezet. Deze activiteiten zijn de nadere uitwerking van de kaders uit het Programma en Uitvoeringsprogramma Mobiliteit.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Duurzame mobiliteit en infrastructuur:
Op basis van de Regionale Agenda Laadinfrastructuur (RAL) en de gemeentelijke laadvisies uitvoeren van de nieuwe concessie (sinds juni 2023) voor de plaatsing van laadpalen.	groen	De plaatsing van publieke laadpalen door de nieuwe concessiehouder Equans loopt door beperkte capaciteit bij onderaannemers quatempo nog achter. De capaciteit is inmiddels weer voldoende. Ook blijft (net als in heel Nederland) het aantal Elektrische Voertuigen (EV's) op de weg nog achter bij de doelen. We dringen bij het Rijk aan op meer gezamenlijke inzet en subsidiemogelijkheden. Sinds april 2024 zijn, in het kader van een gezamenlijk opgesteld RAL Noord-jaarplan, verschillende activiteiten uitgevoerd om gemeenten te ondersteunen bij laadinfrastructuur en snellaadlocaties, zoals een subsidieregeling, ondersteuning bij opstellen van laadvisies en ontwikkeling van een regionale stroomkaart voor de bouw.
Uitvoeren van het in 2023 opgestelde programma Deelmobiliteit met als hoofddoelen de bereikbaarheid in het landelijk gebied van Groningen verbeteren, het publieke mobiliteitssysteem in Groningen versterken en bijdragen aan zero-emissie mobiliteit in Groningen.	groen	Het programma loopt inmiddels volop. Er is een community opgezet en een nieuwe NPG-aanvraag gedaan voor aanvullende middelen om met name gemeenten en bewonersinitiatieven te kunnen ondersteunen. Meerdere onderzoeken van Rijksuniversiteit Groningen zijn gestart dan wel opgeleverd. Ook doen we actief mee in het Nationale Deelmobiliteit netwerk (Natuurlijk Deelmobiliteit).
Bredere toepassing van duurzamere en CO₂-neutrale of besparende materialen voor onze infrastructuur (wegen- en betonbouw, kunstwerken en materieel): We willen hierbij ook de gemeenten helpen door inkoopkrachten te bundelen en kennis zo goed mogelijk te delen. Met de 'Routekaart zero-emissie mobiliteit en infrastructuur' geven wij aan welke stappen wij de komende jaren gaan zetten.	oranje	We passen dit bij meerdere projecten toe maar er zijn nog stappen te zetten om dit voor al onze projecten de standaard te maken en in te bedden in de projecten. Hiervoor lopen onder meer het wegbereiderstraject en de verplichte Ambitiewebsessies in elke projectfase. Het contract met de adviseur toekomstbestendige infra die zowel intern als de gemeenten de komende jaren helpt met de te zetten stappen, is inmiddels verlengd.
Verder verduurzamen van het eigen wagenpark van de provincie: De inzet blijft dat al het materieel (voertuigen/vaartuigen en dergelijke) dat vanaf nu wordt aangeschaft emissieloos is, tenzij op overtuigende wijze kan worden onderbouwd waarom hier voorlopig nog een uitzondering voor moet worden gemaakt (emissieloos tenzij...). Alle voertuigen rijden sowieso op HVO (Hydrotreated Vegetable Oil: diesel van plantaardige oliën, en daarnaast geproduceerd uit afval, restoliën en vetten, zoals afgewerkt frituurvet) als ze nog niet zero-emissie zijn, conform de 'Routekaart zero-emissie mobiliteit en infrastructuur'.	oranje	De vervanging verloopt nog steeds conform de doelen uit de Routekaart. Wel is het voor met name de wat zwaardere werkvoertuigen niet mogelijk om nu al duurzame alternatieven aan te schaffen. Hiervoor wordt tijdelijk ingezet op HVO-voertuigen, zodat de bedrijfsprocessen gewaarborgd blijven. Zodra ook voor deze voertuigen duurzame alternatieven beschikbaar zijn, worden ook deze tijdelijke fossiele oplossingen alsnog zo snel mogelijk vervangen.
Verder verduurzamen van Publiek Vervoer door het regelen van subsidie voor de aanschaf van meerdere zero emissie achtpersoonsbussen. En we zetten vervolgstappen voor meer zero-emissie lange afstandsbussen (waaronder de Q-liners).	oranje	De subsidie voor deze verduurzaming van achtpersoonsbussen is geregeld bij de vaststelling van het Programma Mobiliteit. De eerste achtpersoonsbus op waterstof is niet mogelijk binnen de gewichtsklasse. Dit geldt ook voor varianten met alleen batterijen. Er is een besluit nodig van de minister om een uitzondering te maken voor zero emissie achtpersoonsbussen, zoals in onder andere Frankrijk al gedaan is. Voor de lange afstandsbussen is begin 2024 weer een flinke stap gezet door bijna alle HVO-bussen te vervangen door zero emissie bussen. Er zijn nogmaals 158 emissievrije bussen aangeschaft, waardoor 95% van de stads- en streek OV-bussen inGroningen en Drenthe uitstootvrij wordt.
Met de vervoerder werken aan de aanschaf van nieuwe zero-emissietreinen (waterstofbatterij). Eind 2023/januari 2024 vindt de gunning plaats van de aanbesteding voor de eerste vier waterstoftreinen.	rood	De aanbesteding voor de aanschaf van vier waterstoftreinen is in 2023 afgerond. De aanbesteding heeft echter niet geleid tot een aanbod van één van de treinfabrikanten voor de bouw van de vier waterstoftreinen. We verkennen nu verschillende mogelijkheden om toe te werken naar zero-emissietreinen. We voeren gesprekken met treinbouwers over het leasen van een aantal treinen als eerste stap en tegelijk sparen we door voor de totale vervanging van alle dieseltreinen voor zero emissiematerieel uiterlijk in 2035 bij de nieuwe concessie.
In coördinatie met de landelijke transitie op zogenaamde diesel spoorlijnen opstellen van een concreet programma voor de transitie van alle dieseltreinen in Groningen naar zero-emissiemateriaal.	oranje	Het opstellen en realiseren van dit programma is onderdeel van de BO MIRT-afspraken. Ervaringen met eerste zero emissie treinen zullen worden meegenomen richting de nieuwe concessie voor de hele transitie (of zoveel eerder als mogelijk). De hierboven geschetste problematiek rondom de waterstoftreinen, kan effect hebben voor het opdoen van ervaring.
Blijven bijdragen aan en stimuleren van de overstap van de logistieke sector naar zero- emissievervoer van goederen via onder meer programma's voor slimme en groene logistiek, autonoom varen en vliegen.	oranje	Naast twee eerder verstrekte subsidies voor een beperkt aantal logistieke voertuigen is binnen de RAL alvast gekeken naar combinaties van personenvervoer en logistiek qua laadpalen/pleinen en is er binnen het RAL-team nu een half jaar een medewerker samen met de logistieke sector bezig met het in kaart brengen van aanvullende stappen. Verder zijn meerdere stappen gezet op het gebied van autonoom vliegen en varen, zoals hieronder toegelicht.
Hive Mobility
Bijdragen aan de werkzaamheden van Hive.Mobility opgestelde jaarplan 2024. Verder is het nieuwe Koersdocument voor vier jaar gereed, waarin ook de bouw van het Hive Mobility Center (zie hieronder) is opgenomen.	groen	De nieuwe koers voor de komende jaren is gereed inclusief onze input.
Het Programma van Eisen is gereed voor de eerste onderdelen van het Hive Mobility Center en vindt op basis daarvan de gunning plaats van de aanbesteding voor de bouw van de eerste fase.	oranje	De voorbereidingen voor de realisatie van de eerste fase van het center hebben vertraging opgelopen, onder meer door vertraagde besluitvorming. Inmiddels is besloten om volledig in te zetten op hergebruik van bestaande gebouwen van Noorderpoort voor de eerste fase van het Hive Mobility Center. De JTF-aanvraag die in het najaar van 2023 is aangevraagd, is niet verkregen. In overleg met de Hive partners wordt de invulling van de tweede fase van het Hive Mobility Center afgestemd, nadat de planuitwerking van fase 1 gereed is.
Bijdragen aan de verdere ontwikkeling van de, samen met gemeenten, bedrijven en kennisinstellingen, in gang gezette regionale Human Capital Aanpak voor Smart Mobility. Er loopt onder meer een zij-instroomtraject om extra mensen te werven en er wordt uitvoering gegeven aan de acties die benoemd zijn in de regionale actieplannen voor de thema's digitalisering/data, hubs/deelmobiliteit, slimme logistiek en autonoom vervoer.	groen	Het eerste zij-instroomprogramma is afgerond op 5 april. Alle vijftien deelnemers hebben het programma succesvol afgerond. Elf van de deelnemers hebben kort na afronding ook al een baan in de sector gevonden. Inmiddels zijn de voorbereidingen volop bezig voor een tweede ronde van het programma.
Fieldlabs autonoom vervoer
Voortzetten van de testen en ontwikkeling met autonoom vervoer op de weg vanuit de fieldlabs hiervoor in Stadskanaal (Makeport Mercurius) en op Zernike (mogelijk ook in de Eemshaven), waaronder het verder testen met besturing op afstand, en het testen met hogere snelheden in iets drukker ruraal gebied (bijvoorbeeld hub naar dorp), als benodigde stappen op weg naar opschaling en bredere toepassing overal in de provincie ter verbetering van de bereikbaarheid en leefbaarheid van met name het ommeland.	oranje	Er wordt inmiddels gewerkt aan het inbouwen van autonome techniek in een bestaande achtpersoonsbus voor de verdere testen richting opschaling en brede toepassing in met name het rurale gebied. Zodra de inbouw in het voertuig gereed is, werkt en is goedgekeurd door RDW worden vervolgstappen gezet in de testen.
Uitbreiden van de testen met en het ontwikkelen van de autonome techniek in een achttienmeterbus op het busdepot van Qbuzz, als eerste stap naar een volledig autonoom proces van wassen, laden en voorrijden. We verwachten ook deel 2, de eerste testen op een vrijliggende busbaan, te kunnen doen. Beide onderdelen zijn ook opgenomen in de Nationale Ontwikkelagenda Automatisch OV.	groen	De eerste twaalfmeterbus is gewrapt, uitgerust met de autonome techniek en doet eerste testen en demoritten. De volgende stap richting vrijliggende busbaan volgt mogelijk nog voor het eind van dit jaar als onderdeel van de genoemde Nationale Ontwikkelagenda Automatisch OV, waarin wij met andere overheden en OV-bedrijven samenwerken.
We gaan door met de testen om autonoom buiten het zicht te vliegen op waterstof met zwaardere (medische) pakketten en een langere vluchtduur als voorbeeld van zero emissie pakketbezorging voor en met de markt. Ook wordt gewerkt aan de aanschaf en eerste testen met een drone die tot 200 kg kan tillen.	groen	Er zijn inmiddels meerdere vluchten geweest met de waterstofdrone in Stadskanaal. Deze vluchten worden in duur en moeilijkheid steeds verder uitgebreid. Er is een drone op het oog die in de buurt komt van een laadvermogen van 200 kg. De markt hiervoor is nog heel jong en in ontwikkeling, mede daarom kijken we eerst naar een leaseoptie van deze drone.
Samen met de Dronehub Noord-Nederland borgen van een zo goed mogelijke implementatie van de nieuwe EU-wetgeving voor drones, waaronder U-Space, zowel bij provincies als bij alle gemeenten. Twee studenten vanuit de Rijksuniversiteit Groningen en één vanuit de Hanzehogeschool helpen hier ook bij vanuit stage- en afstudeeropdrachten (rechtenopleiding).	groen	Dronehub Noord-Nederland heeft in kaart gebracht wat de rol en taken zijn van de lokale overheid binnen de dronewetgeving. Dit wordt gedeeld dit najaar met de gemeenten en noordelijke provincies op een geplande bijeenkomst. Daarnaast wordt er doorlopend gelobbyd om experimenteerruimte voor het Noorden te krijgen.
Met Noorderpoort en OmniDrones wordt een vervolg gegeven aan het eerste jaar van de allround drone-expert mbo-opleiding, die moet doorgroeien tot een zelfstandige vierjarige opleiding komende jaren.	groen	Er zijn nog steeds regulier voortgangsoverleggen met Noorderpoort. De opleiding is september 2022 gestart, eerst als onderdeel van een bestaande vierjarige opleiding. Landelijk manifesteert Noorderpoort zich met hun opleidingen. OmniDrones geeft zelf eigen trainingen.
Verder ontwikkelen van de autonome techniek (ATO) in de treinen. Het project samen met NS voor automatisch rangeren op het opstelterrein De Vork, Onnen loopt nog door tot en met het eerste kwartaal van 2024 en mogelijk daarna ook richting hoofdstation Groningen. Verder willen we met NS ook kijken naar de energiebesparing door ATO en gaan we de samenwerking over de grens, samen met LNVG (opdrachtgever treinen Niedersaksen Duitsland), verkennen.	groen	De eerste testritten op het opstelterrein hebben in 2023 plaatsgevonden en zijn ook in de zomer van 2024 doorgegaan. HetPR-moment is verplaatst naar dit najaar.
Verkrijgen van meer inzicht in de effecten van ATO door de inzet van een simulatie gaat ook in 2024 plaatsvinden voor de noordelijke spoorlijnen met het oog op de hier eveneens voorgenomen invoering van ERTMS en het hierbij zoveel mogelijk meenemen van ATO.	oranje	Door de verminderde focus van de betrokken partijen (zie volgende bullet) is de simulatie over de effecten nog niet gedaan. ATO is voor nu nog niet opgenomen binnen de invoering van ERTMS.
Participeren in de landelijke onderzoeksagenda voor ATO (loopt tot 2026).	oranje	De betrokken partijen in de sector (IenW, NS, ProRail en Arriva) hebben hun focus op dit moment minder op ATO dan gehoopt. Dit leidt tot minder aandacht voor ATO-toepassingen. Omdat alle nieuwe treinen wel met ATO uitgerust worden en de ontwikkelingen doorgaan, dringen we er bij het Rijk op aan om dit weer goed op te pakken met ProRail.
Verder ontwikkelen van autonoom varen op het water gekoppeld aan het fieldlab in de Eemshaven. Daarnaast wordt een vervolg gegeven aan de in 2023 gestarte verkenning naar de mogelijkheden van een autonome veerpont vanuit Delfzijl naar Emden en wordt de samenwerking versterkt met de maritieme opleidingen van onder andere Noorderpoort.	groen	Fieldlab water loopt inmiddels goed. Er zijn meerdere proeven in de Eemshaven geweest en er loopt een pilot met Cosun Beet voor autonome binnenvaart.. Daarnaast draaien we volop mee in het landelijke netwerk voor Smart Shipping (SMASH). Groningen is (ambtelijk) vertegenwoordigd in de stuurgroep. Voor wat betreft de verkenning van een autonome veerpont tussen Delfzijl en Eemshaven zijn we als 'geassocieerd partner' betrokken bij een goedgekeurde Interreg- project dat onderzoek doet naar autonoom varen in het Waddengebied.
Verder versterken van de samenwerking met het European Hyperloop Center, dat in het najaar van 2023 als fieldlab gestart is in Veendam en over een paar jaar over wil gaan naar Meerstad.	groen	De eerste fase van het European Hyperloop Center is in 2024 opgeleverd en de eerste testen zijn begonnen in Veendam. Er is een subsidieaanvraag voor Just Transition Fund voorbereid met verschillende kennisinstellingen (waaronder de RUG) en bedrijven.
Vanuit de fieldlabs inzetten op verdere participatie van gemeenten, kennisinstellingen en private partijen bij de opschaling van de testfase van autonoom vervoer in alle modaliteiten naar bredere toepassing in de praktijk inclusief het starten van meer opleidingen, trainingen en stages.	groen	Dit is een doorlopend proces. Op verschillende plekken zijn inmiddels studenten en docenten vanuit kennisinstellingen aangesloten bij de field labs en het aantal bedrijven neemt ook nog steeds toe. Participatie van de gemeenten vindt plaats via de 'human capital'-aanpak.
Naast de eerder goedgekeurde NPG-subsidie wordt ook ingezet op andere subsidiemogelijkheden vanuit onder meer Rijk en Europa.	groen	Wij houden continu de vinger aan de pols of er nieuwe interessante subsidiemogelijkheden zijn vanuit het Rijk en Europa. Afgelopen maanden is er meegewerkt aan twee Interreg- subsidies voor de weg en het water. Die voor het water is al verkregen en die voor de weg wordt nog ingediend.
Organiseren van minimaal één 'event' per jaar op het gebied van autonoom vervoer in Noord-Nederland om kennis en ervaringen te delen met andere regio's in Nederland en Europa en onze positie als dé regio op het gebied van autonoom vervoer uit te dragen.	groen	Het New Energy Forum is op 20 juni 2024 georganiseerd en de voorbereidingen voor Hive Live in november lopen.

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Beleidsdoel Verkeersveiligheid

Het verbeteren van de verkeersveiligheid in de provincie Groningen met als doel in 2050 nul verkeersslachtoffers

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Minder verkeersslachtoffers t.o.v. 2019 (voorkomen van ongevallen met letsel)¹⁾ (2019: 658 slachtoffers waarvan 19 dodelijk, ook op niet-provinciale wegen)	16 doden 758 gewon-den	20 doden 999 gewon-den	32 doden 1067 gewon-den ²⁾	n.v.t.
Percentage wegen zoveel mogelijk ingericht volgens richtlijnen Duurzaam Veilig¹⁾				n.v.t.
Deelname verkeerseducatie-activiteiten programma Gedragsbeïnvloeding/ Verkeerswijzer Groningen³⁾				n.v.t.		80.000 per-sonen
Vermindering verkeersovertredingen¹⁾				n.v.t.

N.B. Bovenstaande indicatoren worden vijfjaarlijks gemeten en gerapporteerd.

Voor deze indicatoren geldt dat het effect van de maatregelen op langere termijn verwacht wordt. Er kunnen daarom voor de komende jaren geen streefwaarden aangegeven worden. Wel wordt verantwoord wat de voortgang is.
Het aantal gewonden is een voorlopig cijfer.
Verantwoording over de sub-indicatoren Verkeerseducatie is onder prestaties opgenomen.

Prioriteiten

Prestatie

Voort-gang

Toelichting

Begrotings-wijziging

Programma Mobiliteit provincie Groningen

N.B. Maatregelen voor het vergroten van de verkeersveiligheid van fietsverkeer zijn opgenomen onder het beleidsdoel Actieve mobiliteit.

groen

In het door PS vastgestelde Programma Mobiliteit en het bijbehorende door ons vastgestelde Uitvoeringsprogramma Mobiliteit zijn de kaders voor het mobiliteitsbeleid neergezet aan de hand van zes beleidsdoelen. Hieronder zijn de activiteiten voor het beleidsdoel verkeersveiligheid uiteengezet. Deze activiteiten zijn de nadere uitwerking van de kaders uit het Programma en Uitvoeringsprogramma Mobiliteit.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Faciliteren en cofinancieren van gemeenten bij het realiseren van maatregelen voor openbare onbeveiligde spoorwegovergangen (NABO's);	groen	In de provincie Groningen hadden wij in 2017 bij de start van het landelijke NABO- programma 36 openbare NABO's binnen de scope van dit programma. Hiervan zijn er inmiddels 33 van een maatregel voorzien. Voorbeelden van maatregelen zijn het beveiligen van de overweg middels actieve slagbomen of het volledig saneren van de overweg in combinatie met een alternatieve route voor de bereikbaarheid. Planning is om de laatste drie NABO's die binnen de scope van het NABO-programma vallen uiterlijk in 2026 te saneren. Van de niet openbare NABO's (de buiten de scope van het NABO-programma vallen) is het voornemen om twee NABO's bij Foxhol te saneren en te vervangen door een loopbrug. De resterende 23 nog bestaande niet openbare NABO's zijn in onderzoek.
Concretiseren van de maatregelen uit het in 2023 vast te stellen Werkplan Verkeersveiligheid en starten met de uitvoering daarvan;	oranje	Het werkplan met daarin een verdere concretisering van activiteiten en projecten verwachten wij eind 2024 af te ronden. In Onderdendam hebben we samen met de bewoners medio 2024 een aantal pilotmaatregelen ter verbetering van de verkeersveiligheid geëvalueerd. We zijn nu in overleg met de gemeente en de omgeving over een eventueel vervolg. We verwachten eind dit jaar samen met de bewoners het plan voor de kruising bij Westerzand/Oosterzand N388 af te ronden om vervolgens tot uitvoering over te gaan in 2025. We verwachten voor een aantal projecten (onder andere N361 en N976 combinatie met groot onderhoud) de planvorming eind dit jaar af te ronden. We voeren het 3E-aanpak pilotproject N993 in 2025 uit. De uitkomsten hiervan gaan we mogelijk meenemen bij het groot onderhoud dat in 2026 gepland staat.
Uitvoeren van een aantal verkeersmaatregelen in combinatie met groot onderhoud. De locaties worden bepaald in combinatie met de planning voor projecten groot onderhoud.	groen	Op onder andere de N365, N367 en de N360 worden een aantal verkeersveiligheidsmaatregelen getroffen, deze worden gecombineerd uitgevoerd met projecten groot onderhoud.
Implementeren applicatie Verkeersinformatiesysteem (VIS) om data (verkeerstellingen) mee te verwerken;	groen	De test is afgerond en de applicatie is operationeel.
Uitvoeren van RISM-II (Road Infrastructure Safety Management) en implementatie hiervan in de provinciale organisatie;	groen	De inwinning van de data is gereed. Eind 2024 is de uitvoering afgerond.
Opstellen van een Handhavingsplan Verkeersveiligheid gezamenlijk met de politie;	oranje	Overleg met de politie hierover is gaande. We verwachten eind 2024 een concept handhavingsplan te hebben. De capaciteit hiervoor bij de politie is beperkt.
Opstellen van een subsidieregeling voor verkeersveiligheidsprojecten voor de gemeenten;	groen	De subsidieregeling is medio 2024 opengesteld. We verwachten eind dit jaar de beschikkingen te kunnen verlenen.
Ondersteunen van een vervolgonderzoek in landelijk verband naar ongevallen onder fietsers;	groen	We hebben in 2023 opdracht gegeven om het vervolgonderzoek samen met de ziekenhuizen in Groningen op te pakken. De eerste stap - de mogelijkheden verkennen tot samenwerking tussen de verschillende ziekenhuizen en andere belanghebbenden - is positief afgerond. We zijn bezig met het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst. Begin volgend jaar verwachten we een dashboard gereed te hebben.
Realiseren van een aantal verkeersveiligheidsprojecten in combinatie met groot onderhoud, vanuit de rijkssubsidie voor verkeersveiligheid op N-wegen;	groen	In 2024 combineren we verkeersveiligheidsmaatregelen met een aantal projecten voor groot onderhoud, waaronder de N365 en de N367.
Afhandelen van klachten en meldingen die wij ontvangen over de verkeersveiligheid;	groen	We hebben diverse klachten en meldingen in behandeling. Wij nemen altijd persoonlijk contact op met bewoners en proberen daar waar mogelijk verbeteringen aan te brengen. Hierbij proberen we combinaties te maken met (toekomstige) projecten groot onderhoud.
Voeren van het secretariaat voor het Verkeer- en Vervoerberaad (VVB) Groningen;	groen	Het secretariaat heeft voor 2024 het VVB Werkplan opgesteld. Dit plan is in de stuurgroep van 14 december 2023 vastgesteld. De ambtelijke en bestuurlijke overleggen zijn gepland en veel activiteiten zijn gestart (zie hieronder).
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 42 (softwareabonnement).	- 29 (L)
Uitvoeren van de activiteiten uit het Regionaal uitvoeringsplan verkeersveiligheid 2023-2025 VVB Groningen zoals workshops voor elke gemeente over verkeershandhaving en kennissessies verkeersveiligheid;	groen	Dit jaar zijn tot nu toe de volgende activiteiten uitgevoerd: Er is een themasessie 'veilige schoolomgeving' geweest. Tweede sessie volgt eind dit jaar. Er is gestart met inventarisatie 50 km-wegen om de risico's zo effectief mogelijk te verkleinen. Gemeenten is aangeboden te ondersteunen bij toepassen 3E-aanpak door het inventariseren van goede voorbeelden. Er is een aanpak Verkeershandhaving opgesteld voor het verbinden van verkeerskolom met bestuurskolom: Inventarisatie huidig landbouwnetwerk is gestart om te komen tot een landbouwnetwerk en netwerk voor ontheffingsvoertuigen (samen met RDW). Er zijn twee activiteiten georganiseerd op open boerderijdagen. Aanpak met politie en Cumela is gestart.
Uitvoeren van activiteiten uit het VVB Werkplan 2024 met als concrete resultaten:
Activiteiten gericht op specifieke thema’s zoals middelengebruik, afleiding, snelheid en fietsverlichting en specifieke doelgroepen tijdens interventies op straat/festivals.
Doel is om in elke gemeente minimaal twintig (in de gemeente Groningen 120) interventies verdeeld over de verschillende thema’s te laten plaatsvinden. Hierbij bereiken we provinciebreed minimaal 30.000 mensen per jaar.	groen	Tot nu toe lopen 350 interventies waarvan 100 in de gemeente Groningen en 200 in de overige gemeenten. Hierbij zijn 20.500 mensen bereikt.
Verzorgen van verkeerseducatie-activiteiten op basisscholen en scholen van voortgezet onderwijs vanuit ons programma Verkeerswijzer Groningen. Te denken valt hierbij aan lessen over de dode hoek bij vrachtwagens, over omgaan met landbouwverkeer en smartphonegebruik. Bij de scholen van voortgezet onderwijs en mbo (12 tot en met 17 jaar) gaat het (onder andere) om lessen over veilig uitgaan en drank/drugs in het verkeer en (groeps)gedrag in het verkeer:
65% van de basisscholen doet mee aan minimaal 4 activiteiten;	groen	Zie de brochure voor ons aanbod. Tot nu toe heeft 64% (181 scholen)hebben zich aangemeld voor minimaal 4 activiteiten. En 10% van de scholen voor minder dan 4 activiteiten.
29% van het voortgezet onderwijs (inclusief mbo) doet mee aan minimaal 2 activiteiten.	oranje	Tot nu toe heeft 20% van de scholen zich aangemeld voor 2 activiteiten en 19% voor 1 activiteit.
Keurmerk 'Verkeersactieve school' waarmee een school aantoont structureel aandacht te hebben voor verkeersveiligheid in en om de school:
24% van de scholen (die meedoet aan ons programma) heeft het keurmerk.	oranje	Op dit moment heeft 14% (40 scholen) het keurmerk 'Verkeersactieve school'. Door het verschuiven van capaciteit op het VVB-secretariaat lag het begeleiden van scholen stil, maar nu is er een doorstart gemaakt en worden er weer scholen begeleid. We verwachten dat dit jaar 17,5% (50 scholen) het label krijgt.
Samen met scholen en ouders werken aan een verkeersveilige schoolomgeving:
3,5% van de basisscholen (die meedoet aan ons programma) heeft het traject doorlopen.	groen	Er zijn (dit jaar) tien (3,5%) scholen gestart met het traject.
Uitvoeren van het fietsverkeersveiligheidsprogramma Doortrappen voor Senioren:
Tot medio 2025 doen er tussen 10.000 tot 15.000 65-plusssers mee.	groen	Dit jaar hebben er 85 activiteiten plaatsgevonden. Sinds de start in 2022 hebben er nu 14.400 mensen deelgenomen.
Traject- of locatiegerichte projecten met behulp van een 3E-aanpak:
2 wegen of locaties en 2 schoolfietsroutes.	groen	Wij zijn gestart met een raamwerk voor de 3E-aanpak gemeenten te ondersteunen bij de uitvoering hiervan. Op de N993 Bedum - Ten Boer start een pilot Gedragsmaatregelen. Op de Warffumerweg tussen Onderdendam en Warffum start een (kleine) campagne om aandacht te vragen voor de verschillende weggebruikers. We zijn gestart met een (kleine) campagne op de route Lettelbert-Midwolde om meer aandacht te vragen voor de nieuwe inrichting voor fietsers.
Werkgeversaanpak verkeersveiligheid:
Met 2 werkgevers hebben we een aanpak opgesteld.	groen	De campagne Verkeersveiligheid De Baas(webpagina vanaf 1/10) is opgezet. We starten dit jaar met een kopgroep van 3 tot 5 werkgevers, waaronder de provincie Groningen.
Opstellen en uitvoeren van een Stimuleringsregeling gebruik Fietshelmen:
1.400 mensen kunnen met korting een fietshelm aanschaffen.	groen	De Fietshelmactie 'Groningen zet ‘m op!'om een fietshelm met € 25 korting aan te schaffen is op 10 april 2024 gestart. Binnen twee weken was het budget voor deze regeling op en waren er 1600 helmen met korting aangeschaft.

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.