Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen?

5.1. Economie en werkgelegenheid

Beleidsdoel Innovatie bedrijven

Versterken en stimuleren van bedrijven via innovatie en vergroening

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Aantal (niet specifiek groene) banen, wo/hbo/mbo (RIG/IenD/GO)	287	97	139,5	n.n.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Bedrag aan uitgelokte investeringen (RIG/SITI/IenD)¹⁾	€ 167 mln.	€ 45,3 mln.	€ 25,9 mln.	n.n.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Aantal ondersteunde bedrijven aan regelingen (RIG/SITI/IenD/GO, excl. export)	78	76	81	n.n.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

RIG (Regionale Investeringssteun Groningen) is in 2021 beëindigd. (Dit zorgt voor een lager investeringsvolume in 2022 en 2023.) Met ingang van 2023 is Groninger Ondernemersregeling (GO) niet meer van toepassing. De Subsidie Investeren in Toekomstbestendige Industrie (SITI) en de Subsidieregeling Demonstraties in Chemport Europe zijn toegevoegd met ingang van 2023. Voor IenD-5 kunnen aanvragen worden ingediend van 1 maart 2023 tot 1 maart 2025. Voor de regeling is € 2 miljoen beschikbaar gesteld, waarvan € 1 miljoen specifiek voor het aardbevingsgebied.

N.B. In deze tabel zijn de indicatoren en streefwaarden opgenomen zoals aangegeven in Uitvoeringsprogramma Groningen@Work 2020-2023 . Omdat nu nog niet bekend is welke indicatoren na 2024 worden gehanteerd, vullen wij de streefwaarden in met 'nader te bepalen.
In de Economische Visie 2035 (door PS vastgesteld op 17 juli 2024) zijn drie nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt en vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in een Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en een Uitvoeringsplan 2025. Wij streven ernaar het nieuwe beleidsprogramma en het uitvoeringsplan februari 2025 vast te stellen - de inhoud wordt vervolgens zo snel mogelijk overgenomen in de P&C-gerelateerde documenten. Vanaf 2025 komen nieuwe doelen en indicatoren.

Bestaande prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
BREDE ECONOMISCHE VISIE Nieuw programma Arbeidsmarkt & Economie (waaronder chemische sector)
Opstellen en vaststellen nieuw programma Economie en Arbeidsmarkt en Uitvoeringsprogramma 2024 tot en met 2027, waar we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen. We blijven inzetten op het toekomstbestendig maken van bedrijven met de nadruk op verduurzaming en vergroening van de (proces)industrie, digitalisering van het mkb en zorg dragen voor een goede aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt.	groen	Uw Staten hebben de Startnotitie Economische Visie 2035 op 3 oktober 2023 vastgesteld. Hiermee hebben wij de opdracht gekregen voor het opstellen van een Economische Visie tot 2035. De Economische Visie is op 17 juli door uw Staten vastgesteld. In de Economische Visie 2035 beschrijven we de ambitie om de brede welvaart te versterken op strategisch niveau en in samenhang met de Omgevingsvisie en de Leefbaarheidsvisie.
Wij streven ernaar het nieuwe programma in het voorjaar 2024 gereed te hebben. Aan de hand van het nieuwe programma zullen we de prestaties voor 2024 bepalen.	oranje	Op basis van de economische visie werken wij nu aan het opstellen van het Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en een Uitvoeringsplan 2025. Wij streven ernaar het nieuwe beleidsprogramma en het uitvoeringsplan februari 2025 vast te stellen. Doordat eerst het visietraject doorlopen moet worden, is het niet gelukt in het voorjaar het beleidsprogramma af te ronden.
Afhankelijkheden bij uitvoering: Invloeden van buitenaf zoals de economische gevolgen van de energiecrisis voor de industrie, oorlog in Oekraïne, internationale handelsconflicten en afhankelijkheden van noordelijke bedrijfsvestigingen ten opzichte van hoofdkantoren die elders gevestigd zijn.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Uitvoeren Just Transition Fund.	groen	Het JTF-programma is eind 2022 goedgekeurd door de Europese Commissie. Het programmabudget bestaat uit € 317 miljoen JTF. Daarnaast is nog € 25 miljoen financiering van het ministerie van EZK beschikbaar. In 2023 is een vliegende start gemaakt met de uitvoering van het programma. Het programma komt tot uitvoering door subsidie-openstellingen gericht op investerings-, innovatie en arbeidsmarkt (inclusief campusontwikkeling) projecten. Er staat voor ruim € 300 miljoen open aan openstellingen. We verwachten dat eind 2024 in totaal ruim € 200 miljoen aan projecten positief beoordeeld zal zijn. Groningen-Emmen is één van de zes Nederlandse regio's. Nederland scoort binnen de EU het beste qua snelheid van uitvoering. Dit is van belang om niet gekort te worden op het programmabudget. Momenteel (eind augustus) is ruim € 180 miljoen aan projecten positief beoordeeld en is daarnaast nog € 100 miljoen aan projecten ingediend.
Verder vormgeven van de Suikeragenda.	groen	Onderzoek naar twee potentiële waardeketens (suikerwier en houtsnippers) is afgerond. Na de zomer wordt verkend of deze waardeketens ook daadwerkelijk in Groningen gerealiseerd kunnen worden.
Projecten Provinciale Meefinanciering		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 21.	- 3.579 (L) + 309 (L)
Uitwerking cao-ontwikkeling 2024		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 62.	- 2 (L)
Begroting AKP resp. verdeling apparaatskosten op basis van bezetting i.p.v. formatie		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 63 en 64 resp. 72 en 73.	- 147 (L) + 21 (L)
DU Nij Begun Economische Agenda (Septembercirculaire 2024 Provinciefonds)		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 66.	+ 400 (L)
AKP in relatie tot (DU) Economische Agenda		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 6.	+ 79 (L) - 167 (L)

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Beleidsdoel Arbeidsmarkt

Verbeteren van de balans arbeidsmarkt en bevorderen van participatie

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
% bruto arbeidsparticipatie (werkgelegenheid) t.o.v. de totale beroepsbevolking in de leeftijd van 15-75 jaar (CBS-definitie) ¹⁾ Landelijke waarde	71,8% 73,5%	73,3% 74,8%	73,5% 75,8%	74,8% 76,2%	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.
Eigen indicatoren
Jaarlijkse groei werkgelegenheid Groningen (GR) t.o.v. Nederland (NL) ²⁾	GR: 2,1% NL: 1,9%	GR: 3,6% NL: 3,9%	GR: n.n.b. NL: n.n.b.	n.n.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.
Regionale component in de werkloosheid (verschil nationale en Groninger werkloosheid, bron: CBS)	0,7%	0,5%	0,4%	0,6% ³ ⁾	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

Bron realisatie: LISA/CBS. Realisatie 2024 betreft de cijfers van het tweede kwartaa l 2024.
Bron realisatie: CBS. Bron prognoses: NOA 2020 (2022-2024: gemiddeld jaarlijkse ontwikkeling). Het jaar 2021, 2022 en 2023 zijn voorlopige cijfers. In december 2024 komen nieuwe cijfers beschikbaar over de verslagjaren 2021, 2022 en 2023.
Dit betreft de cijfers van het tweede kwartaal 2024. In november 2024 worden nieuwe cijfers gepubliceerd.

N.B. In deze tabel zijn de indicatoren en streefwaarden opgenomen zoals aangegeven in Uitvoeringsprogramma Groningen@Work 2020-2023 .. Omdat nu nog niet bekend is welke indicatoren na 2024 worden gehanteerd, vullen wij de streefwaarden in met "nader te bepalen".
In de Economische Visie 2035 (door PS vastgesteld op 17 juli 2024) zijn 3 nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt & vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in een Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en een Uitvoeringsplan 2025. Wij streven ernaar het nieuwe beleidsprogramma en het uitvoeringsplan februari 2025 vast te stellen - de inhoud wordt vervolgens zo snel mogelijk overgenomen in de P&C-gerelateerde documenten. Vanaf 2025 komen nieuwe doelen en indicatoren.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Nieuw programma Arbeidsmarkt & Economie (waaronder Human Capital Agenda)
Opstellen en vaststellen nieuw programma Economie en Arbeidsmarkt en Uitvoeringsprogramma 2024 tot en met 2027, waar we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen. We blijven inzetten op het toekomstbestendig maken van bedrijven met de nadruk op verduurzaming en vergroening van de (proces)industrie, digitalisering van het mkb en zorg dragen voor een goede aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt.	groen	Uw Staten hebben de Startnotitie Economische Visie 2035 op 3 oktober 2023 vastgesteld. Hiermee hebben wij de opdracht gekregen voor het opstellen van een Economische Visie tot 2035. De Economische Visie is op 17 juli door uw Staten vastgesteld. In de Economische Visie 2035 beschrijven we de ambitie om de brede welvaart te versterken op strategisch niveau en in samenhang met de Omgevingsvisie en de Leefbaarheidsvisie.
Wij streven ernaar het nieuwe programma in het voorjaar 2024 gereed te hebben. Aan de hand van het nieuwe programma zullen we de prestaties voor 2024 bepalen.	oranje	Op basis van de economische visie werken wij nu aan het opstellen van het Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en een Uitvoeringsplan 2025. Wij streven ernaar het nieuwe beleidsprogramma en het uitvoeringsplan februari 2025 vast te stellen. Doordat eerst het visietraject doorlopen moet worden, is het niet gelukt in het voorjaar het beleidsprogramma af te ronden.
Afhankelijkheden bij uitvoering: We werken bij de uitvoering van de actielijnen samen met andere partijen, waaronder Werk in Zicht, het samenwerkingsverband van gemeenten, UWV en SW-bedrijven. De provinciale rol verschilt per activiteit (onder andere faciliterend, verbindend, initiërend).

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Uitwerking cao-ontwikkeling 2024		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 62.	+ 6 (L)
Verdeling apparaatskosten op basis van bezetting i.p.v. formatie		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 72 en 73.	- 83 (L)
Personeelskosten IBT domein erfgoed (Septembercirculaire 2024 Provinciefonds)		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 66.	+ 27 (L)

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Beleidsdoel Vestigingsklimaat

Vergroten van de aantrekkelijkheid voor bedrijven, instellingen en werknemers

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
Groei bruto regionaal product (BRP), inclusief aardgas ¹⁾ Landelijke waarde	6,0% 6,2%	1,7% 4,3%	-8,8% 0,1%	n.n.b. n.n.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.
Eigen indicatoren
Aantal startende bedrijven ²⁾	6.773	6.912	7.567	1.849	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Groei bruto regionaal product (BRP), exclusief aardgas ³⁾	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

Bron: CBS. De realisatiecijfers 2022 en 2023 zijn voorlopig. In december 2024 volgen de definitieve cijfers over 2022 en de herziene cijfers over 2023 .
Bron: KvK Bedrijvendynamiek. Realisatie 2024 betreft de cijfers van het eerste kwartaal 2024.
Realisatiegegevens zijn met ingang van 2020 niet meer beschikbaar. Vanwege geheimhouding van aardgasopbrengsten is het niet (meer) mogelijk een onderscheid te maken tussen export inclusief en exclusief de handel in aardgas.

N.B. In deze tabel zijn de indicatoren en streefwaarden opgenomen zoals aangegeven in Uitvoeringsprogramma Groningen@Work 2020-2023 .. Omdat nu nog niet bekend is welke indicatoren na 2024 worden gehanteerd, vullen wij de streefwaarden in met 'nader te bepalen'.
In de Economische Visie 2035 (door PS vastgesteld op 17 juli 2024) zijn 3 nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt & vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in een Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en een Uitvoeringsplan 2025. Wij streven ernaar het nieuwe beleidsprogramma en het uitvoeringsplan februari 2025 vast te stellen - de inhoud wordt vervolgens zo snel mogelijk overgenomen in de P&C-gerelateerde documenten. Vanaf 2025 komen nieuwe doelen en indicatoren.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Nieuw programma Arbeidsmarkt & Economie (waaronder digitale sector)
Opstellen en vaststellen nieuw programma Economie en Arbeidsmarkt en Uitvoeringsprogramma 2024 tot en met 2027, waar we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen. We blijven inzetten op het toekomstbestendig maken van bedrijven met de nadruk op verduurzaming en vergroening van de (proces)industrie, digitalisering van het mkb en zorg dragen voor een goede aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt.	groen	Uw Staten hebben de Startnotitie Economische Visie 2035 op 3 oktober 2023 vastgesteld. Hiermee hebben wij de opdracht gekregen voor het opstellen van een Economische Visie tot 2035. De Economische Visie is op 17 juli door uw Staten vastgesteld. In de Economische Visie 2035 beschrijven we de ambitie om de brede welvaart te versterken op strategisch niveau en in samenhang met de Omgevingsvisie en de Leefbaarheidsvisie.
Wij streven ernaar het nieuwe programma in het voorjaar 2024 gereed te hebben. Aan de hand van het nieuwe programma zullen we de prestaties voor 2024 bepalen.	oranje	Op basis van de economische visie werken wij nu aan het opstellen van het Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en een Uitvoeringsplan 2025. Wij streven ernaar het nieuwe beleidsprogramma en het uitvoeringsplan februari 2025 vast te stellen. Doordat eerst het visietraject doorlopen moet worden, is het niet gelukt in het voorjaar het beleidsprogramma af te ronden.
Afhankelijkheden: Invloeden van buitenaf zoals de economische gevolgen van de energiecrisis voor de industrie, oorlog in Oekraïne, internationale handelsconflicten en afhankelijkheden van noordelijke bedrijfsvestigingen ten opzichte van hoofdkantoren die elders gevestigd zijn.
Acquisitie: Vergroten aantrekkelijkheid voor bedrijven, instellingen en werknemers
Uitvoering herziene acquisitieaanpak voor de komende vijf jaar, met duidelijke doelen en onderlinge rolverdeling tussen provincie, GSP en NOM op het gebied van acquisitie.	groen	De STEC-groep heeft in april 2024 haar conceptrapportage over de acquisitie aanpak opgeleverd. Hierin is uitgewerkt voor welke sectoren het noodzakelijk is om acquisitie te plegen. Deze resultaten worden nu nader afgestemd met GSP, NOM en overige stakeholders en daarna voorgelegd aan het college. Na vaststelling van de acquisitiedoelen zullen we de governance verder uitwerken. Naar verwachting kunnen we dit in november 2024 delen.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Aanpassing begroting samenwerkingsverbanden (SER Noord-Nederland)		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 74.	+ 88 (B)

Bijdrage Verbonden partijen aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Groningen Seaports (GSP)
Vervullen van de publieke taken in verband met het nautisch beheer, de scheepvaart, de havens en de vaarwegen in het beheergebied;	groen	Het vervullen van de publieke taken loopt en is een continue activiteit.
Bevorderen van de verdere ontwikkeling en het gebruik van de havens en de daarbij behorende industrieterreinen gelegen in de gemeenten Delfzijl en van de Eemshaven en de daarbij behorende industrieterreinen gelegen in de gemeente Eemsmond.	groen	Groningen Seaports is actief in het bevorderen van de verhuur of verkoop van kavels aan bedrijven. Resultaat is dat het aantal bedrijven dat zich op een van de industrieterreinen heeft gevestigd groeit. Dit heeft een positief effect op het gebruik en de ontwikkeling van de havens.
N.V. NOM (Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland)
Innoveren - Door 'Innoveren' wordt de economische structuur van het noordelijke landsdeel (Drenthe, Fryslân en Groningen) voor de lange termijn versterkt door bij te dragen aan clusters van kansrijke bedrijvigheid waarmee het noordelijk landsdeel zich kan profileren;	groen	In het eerste halfjaar zijn diverse activiteiten uitgevoerd met als doel de transities (naar duurzame circulaire economie, naar groenere chemie, naar slimmere systemen en een gezonder Noord-Nederland) in onze regio te versnellen. Een voorbeeld is het uitzetten van acute uitdagingen vanuit de industrie om te komen tot oplossingen, het zogenaamde 'challenge based' innoveren. Er zijn drie nieuwe innovatieprojecten gestart en vijftienbedrijven zijn begeleid in een MRP (Market Readiness Programma) of IRP (Investor Readiness Programma) -traject.
Internationaliseren - Internationaliseren betreft primair het aantrekken van (buitenlandse) ondernemingen naar de regio en het verankeren van deze ondernemingen in de regio. Daarnaast onderhoudt de NOM intensieve contacten met buitenlandse bedrijven in Noord-Nederland;	groen	Er zijn in het eerste halfjaar 29 nieuwe leads binnengekomen, vijf nieuwe ondernemingen hebben zich in Noord-Nederland gevestigd, waarvan één in de provincie Groningen. Daarnaast zijn 25 bedrijven geïnformeerd over exportmogelijkheden, zijn met 31 bedrijven investor-relationsgesprekken gevoerd en zijn drie bedrijven meegenomen op handelsmissie.
Investeren - verstrekken van risicodragend kapitaal (leningen, aandelenkapitaal) voor het bedrijfsleven ten behoeve van vestiging, groei en vernieuwing van ondernemingen.	groen	Eind tweede kwartaal zijn 129 leads in behandeling. Hiervan zijn 25 in de onderzoeksfase, 13 in de contractfase en zijn 6 financieringen afgesloten. In totaal is € 8,9 miljoen uitgezet, is € 9,2 miljoen aan nieuw commitment aangegaan en is de Benaderde Marktwaarde (BMW) van de portefeuille licht gestegen van € 78,4 miljoen (ultimo 2023) naar € 78,7 miljoen. De portefeuille omvat 102 ondernemingen, waarvan 55 in onze provincie.
TopDutch - TopDutch zet Noord-Nederland op de kaart! Met een gezamenlijke branding campagne wil TopDutch het onderscheidende vermogen en de kracht van het Noorden onder de aandacht brengen. Doel: internationale partners aantrekken te investeren, samen te werken of zich te vestigen om waarde toe te voegen aan de sociaal-economische ontwikkeling van de regio. Noord-Nederland leidt belangrijke systeemtransities in industrieën, zoals groene energie en groene chemie, digitale innovatie en water-tech, gezond ouder worden en de toekomst van voedsel. Maar het kan altijd beter en het moet sneller. Daarvoor zijn nog meer getalenteerde mensen nodig, maar ook internationale investeerders en bedrijven. Daarbij gaat het niet om aantallen en grootte, maar om waarde. Ze moeten een aanvulling zijn. Of juist een missende schakel.	groen	Met de vernieuwde slogan 'TopDutch, Naturally Leading the Transition' speelt zij met haar campagnes in op de toenemende noodzaak tot verduurzaming, het thema circulariteit, het vormen van regionale clusters (ecosystemen), 'from volume to value' en vindt aansluiting plaats bij de ontwikkeling van de sectorteams binnen de NOM, die zich richten op de sterke ecosystemen in Noord-Nederland.De targetlanden zijn in het eerste kwartaal aangepast voor de sectoren en thema's rondom het 'Hello-Tomorrow'-event in maart in Parijs. De nieuwe focus op 'deeptech startups' is voor TopDutch noodzakelijk om aan te sluiten op de acquisitiestrategie 'from volume to value'. De drie provincies hebben besloten het budget te verlagen en de periode te verkorten (tot en met eind 2025). Deze anderhalf jaar wordt tevens gebruikt om de activiteiten van TopDutch waar deze nuttig zijn voor acquisitie, onder te brengen binnen de reguliere activiteiten van de NOM.	'
Investeringsfonds Groningen (IFG)
Als revolverend fonds deelnemen in andere fondsen voor het bedrijfsleven ten behoeve van vestiging, groei en vernieuwing van ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf in Groningen; de opbrengsten van de investeringen worden weer ingezet voor nieuwe aanvragen.	groen	De belangrijkste ontwikkeling in het eerste kwartaal was de definitieve goedkeuring voor de subsidie voor het doelfonds Future Tech Ventures. Daarnaast is een investering gedaan in een nieuw doelfonds, dat zich primair focust op bedrijven die gebruik maken van AI-technologieën voor gegevensverwerking, 'machine-learning' en gedistribueerde computertechnologieën. In het tweede kwartaal zijn investeringen in twee doelfondsen positief geadviseerd door de Investeringscommissie. Vier fondsen in portefeuille bevinden zich inmiddels in de desinvesteringsfase. Dat betekent dat zij de komende jaren voor geldstromen richting IFG zouden moeten gaan zorgen. Er ontstaat dan ruimte om gericht nieuwe fondsen aan de portfolio toe te voegen. Er ontstaat dan een balans tussen de fondsen in portefeuille op het gebied van inkomende en uitgaande kasstromen (continu vliegwiel).
Als Acquisitiefonds Groningen (onderdeel van IFG) rechtstreeks deelnemen in ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf in Groningen en rechtstreeks risicodragend kapitaal verstrekken aan nieuw te vestigen kleine en middelgrote ondernemingen in Groningen.	groen	Rekening houdend met reserveringen voor de lopende pijplijn zijn alle middelen beschikbaar voor het Acquisitiefonds gecommitteerd.
IFG heeft de opdracht om financieel minimaal 90% revolverend te zijn en aan het eind van de looptijd van het fonds (31 december 2035) tenminste 480 structurele arbeidsplaatsen (fte's) te hebben gecreëerd.	groen	In totaal is nu door IFG (doelfondsen en directe investeringen) geïnvesteerd in 50 Groningse ondernemingen. En heeft dit geleid tot een maatschappelijk rendement van 476 fte aan directe werkgelegenheid.
Verlaging risico IFG		Voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 54.	- 130 (L) + 130 (L)
Groningen Airport Eelde (GAE)
Bevorderen van het regionale acquisitieklimaat, economie en werkgelegenheid en logistieke infrastructuur door verbeterde (intercontinentale) connectiviteit; zowel vanuit Noord-Nederland als naar Noord-Nederland.	groen	Op 15 april jl. is een samenwerkingsovereenkomst tussen GAE en Schiphol ondertekend. De samenwerking richt zich in eerste instantie op routeontwikkeling en de ontwikkeling van commercieel vastgoed op GAE. Op basis van de uitgangspunten uit de strategie werkt de luchthaven een aanvraag voor een nieuw luchthavenbesluit uit. Een m.e.r.- beoordeling is daarvan een belangrijk onderdeel. In het eerste kwartaal van 2024 is deze beoordeling aan de Commissie MER aangeboden. De gevraagde verruiming van de openingstijden van de luchthaven voor passagiersverkeer vormt een belangrijk onderdeel van de dialoog met de Commissie MER, vertegenwoordigers van het ministerie van IenW en omwonenden en hun belangenbehartigers. GAE heeft medio juli de aanvraag voor het nieuwe luchthavenbesluit formeel ingediend bij het ministerie van IenW. De aanvraag en alle documenten behorend bij de aanvraag heeft GAE op haar website geplaatst.
Groninger GROEIfonds
Het Groninger GROEIfonds is een revolverend investeringsfonds en biedt (achtergestelde) leningen aan of neemt een aandeel in bedrijven die in Noord-Groningen gevestigd zijn, zich daar willen vestigen of plannen hebben met een aantoonbare economische impact in de regio.	groen	Ultimo het tweede kwartaal is in totaal voor € 33,1 miljoen gecommitteerd aan financieringen voor het Noord-Groningse mkb. Hiervan is daadwerkelijk € 30,1 miljoen gestort. In totaal zijn nu 17 'opportunities' in behandeling, waarvan12 in de leadfase, 1 in de onderzoeksfase en 4 in de contractfase.

5.2. Vrijetijdseconomie

Beleidsdoel Vrijetijdseconomie

Betere benutting van de toeristisch-recreatieve potentie door het aantrekken van meer bezoekers die langer blijven, waardoor de toeristische bestedingen toenemen.
Deze inkomsten dragen bij aan werkgelegenheid, nieuwe bedrijven en meer investeringen in het gebied. Ontwikkelingen die goed zijn voor de regio en haar inwoners en bijdragen aan de brede welvaart.

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren ¹⁾
Ontwikkeling aantal toeristische overnachtingen ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: CBS)	Gron.: -1,8% NL: +18,4%	Gron.: +17,8% NL: +26,4%	Gron.: -5,0% NL: +7,7%²⁾	n.n.b.	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling aantal banen in de vrijetijdssector ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: LISA)	Gron.: -6,5% NL: -3,6%	Gron.: +13,2% NL: +4,5%	Gron.: +6,0% NL: +3,3%	n.n.b.	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling aantal bedrijven in de vrijetijdssector ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: LISA)	Gron: +1,7% NL: +2,2%	Gron: +3,4% NL: +3,4%	Gron.: +4,5% NL: +4,2%	n.n.b.	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling waarderingscijfer dat bezoekers aan Groningen aan Groningen als toeristische bestemming geven ten opzichte van de periode daarvoor (bron: Sweco toeristisch imago-onderzoek Groningen)	7,8			n.n.b.	waar- derings- cijfer >= 2021

Deze (prestatie-)indicatoren zijn door Provinciale Staten vastgelegd in de strategische Visie Vrijetijdseconomie 2021-2030.
Gebaseerd op voorlopige cijfers 2023 van het CBS.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
VRIJETIJDSECONOMIE Vrijetijdseconomie
Vaststellen van het Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027, als onderdeel van de Visie Vrijetijdseconomie 2021-2030 (indien nog niet afgerond in 2023).	groen	Het Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027 'Gastvrij Groningen' is vastgesteld op 13 februari 2024 en ter informatie bij uw Staten geagendeerd. De uitvoering van het Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027 ligt op schema. Twee acties van het uitvoeringsprogramma in 2024 zijn vertraagd in verband met de planning van de betreffende uitvoeringsorganisaties. 'Activatie routegebruik door ondernemers' start in 2025 in plaats van 2024 en 'Groot onderhoud Langeafstandswandelpaden' zal plaatsvinden in 2025, 2026 en 2027 in plaats van 2024 en 2025. Dit heeft geen invloed op de uitvoering van het gehele programma. Via de derde tender van de regeling grote terugkerende evenementen hebben twaalf evenementen subsidie gekregen. De tender is goed gebruikt en overvraagd.
		De vrijetijdsmonitor is gelanceerd op De Staat van Groningen. Op vrijdag 6 september 2024 heeft de provincie Groningen in Ter Apel de 'Bijeenkomst vrijetijdseconomie' georganiseerd met en voor stakeholders uit de vrijetijdssector.
Overheveling budget naar Landelijke Data Alliantie		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 52.	- 12 (L) + 12 (L)
Projecten Provinciale Meefinanciering		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 52.	+ 201 (L)

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Uitwerking cao-ontwikkeling 2024		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 62.	+ 6 (L)
Verdeling apparaatskosten op basis van bezetting i.p.v. formatie		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 72 en 73.	- 83 (L)
Personeelskosten IBT domein erfgoed (Septembercirculaire 2024 Provinciefonds)		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 66.	+ 27 (L)

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.

5.3. (Inter)nationale lobby en samenwerking

Beleidsdoel Internationalisering

Versterken van het internationaal-economisch profiel en internationale kennisuitwisseling

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Aantal deelnemende mkb-bedrijven aan grensoverschrijdende innovatieve trajecten	101	2	6	2	60	n.n.b.	n.n.b.	n.n.b.
Omvang Europese en nationale subsidies ²⁾	€ 23 mln.	€ 9 mln.	€ 93 mln.	€ 62 mln.	€ 60 mln.	€ 50 mln.	€ 45 mln.	€ 40 mln.

Betreft mkb-deelname in de nieuwe Interreg A-programmaperiode (2021-2027). Het programma Interreg VI A is sinds het eerste kwartaal van 2022 operationeel. Realisatiewaarde is vanaf 2022 inclusief mkb-deelname in het vaste consortium van projecten en exclusief mkb-participatie in open of deels open projectdelen. Realisatiewaarde 2021 heeft betrekking op de oude Interreg (VA)-programmaperiode.
Betreft met ingang van 2023 ca. € 40 miljoen JTF per jaar. Voor de Interreg B- en C-programma's is op dit moment slechts zeer beperkte informatie beschikbaar. Wij verwachten dat deze informatie in de loop van 2024 beschikbaar wordt gesteld door Europese informatievoorziening.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Internationalisering: Het aangaan en waar nodig versterken van de internationale samenwerking en netwerken om de doelstellingen uit het beleidsprogramma Internationalisering te realiseren
Resultaat 2024		Resultaat 2024
Presentatie geactualiseerd beleidskader Internationalisering	oranje	Er wordt gewerkt aan een nieuwe agenda internationalisering. In dat kader is een externe strategie nagenoeg afgerond die niet alleen het kader vormt voor de agenda internationalisering, maar ook voor lobby en strategisch relatiemanagement. Presentatie van de nieuwe agenda is echter doorgeschoven naar 2025 wat onder andere te maken heeft met de Europese Parlementsverkiezingen in mei 2024. Daardoor kan scherper worden aangesloten bij actuele Europese prioriteiten. Er wordt gewerkt aan een nieuwe aanpak voor innovatie- en handelsmissies. Deze nieuwe aanpak zal deel uitmaken van de nieuwe agenda Internationalisering. Verder blijven wij inzetten op het versterken van de internationale samenwerking. In februari heeft een Grenslandreis plaatsgevonden met deelnemers van de Stuurgroep GROS. In april was er een bijeenkomst met Minister-President Weil van Nedersaksen. Samen met de gemeente Groningen lopen een aantal initiatieven om de samenwerking in het Noordzeegebied te versterken. Een voorbeeld is GroningenSail dat heeft plaatsgevonden in juni 2024, waarvoor wij ons internationale netwerk hebben uitgenodigd rond het thema energie.
Public affairs (inclusief lobby): Het actief onderhouden en aangaan van externe relaties in het kader van de dynamische lobby-agenda (zie ook programma 7) als ook het Beleidsprogramma Internationalisering en het bezoeken en organiseren van relevante (digitale) netwerkevents.	groen
Resultaat 2024		Resultaat 2024
Actief onderhouden en aangaan van (inter)nationale en externe contacten en PA-uitingen in het kader van het hoofdlijnenakkoord.		Er is een uitvoeringsnotitie Strategisch Relatiemanagement opgesteld. In dat kader is onder andere gestart met de inrichting van een CRM-systeem en het doen van een netwerkanalyse op diverse lobbythema's. Diverse events hebben plaatsgevonden, waaronder: Nieuwjaarsreceptie ESNS netwerkdiner Waddendiner MKB-avond (tweemaal) Alumnidag Den Haag Lobbydag in Den Haag diverse bijeenkomsten voor onze 35 ambassadeurs. Delfsail Noorderzondiner Noord in Nieuwspoort Events die nog in voorbereiding zijn: Prinsjesdag ontbijt Young Alumni RUG BussinessWise Dag van Groningen in Den Haag Dag van de Strategische relaties Hyperloop congres Groeiend Gastvrij Groningen Naast deze evenementen hebben we meerdere Kamerleden en lobbyisten ontvangen in de provincie voor een rondleiding langs actuele thema's. Dit ook tegen de achtergrond van een nieuwe Tweede Kamer en kabinet. Statenleden hebben een tweedaags bezoek gebracht aan de departementen EZ en BZK met daarnaast een bezoek aan Nieuwspoort en het IPO.
		Zie voor toelichting verzamelvoorstel 53 (overheveling naar AKP).	- 41 (L) + 41 (L)
Professionalisering lobby
Lobbyen op Nederlandse, Duitse en Europese schaal op basis van inhoudelijke agenda’s die onderling zijn afgestemd en met focus op de opgaven van Groningen en Noord-Nederland, zoals overeengekomen met onze partners en vastgelegd in het hoofdlijnenakkoord.	groen	Vanuit de inhoudelijke opgaven van de provincie Groningen dan wel Noord-Nederland wordt voortdurend nagedacht hoe de lobby’s worden ingericht naar Den Haag (Tweede en Eerste Kamer), Brussel of Duitsland. Voorbeelden hiervan zijn aanname Spreidingswet in de Eerste Kamer, realiseren van financiering van knooppunt Meppel op het spoor op bestaande verbinding naar en van Groningen, het definitief stopzetten van de gaswinning en de lobby op het Deltaplan.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
Stimuleren van Europese (samenwerkings)projecten passend bij de prioritaire thema's uit de Agenda Internationaal.	groen	Europese samenwerkingsprojecten zijn in uitvoering op de verschillende thema's uit de agenda Internationaal, denk aan klimaat, economie/innovatie, mobiliteit, energie en circulaire economie. Deze projecten worden gefinancierd vanuit verschillende programma's zoals de Connecting Europe Facility, EFRO, Interreg A, B en C, het Just Transition Fund en HORIZON Europe.
Uitvoering van Europese Programma's (JTF, Interreg, EFRO);	groen	De uitvoering loopt (voor) op schema. In 2024 is € 62 miljoen subsidie toegekend aan Groningse projecten en projectpartners.
Uitvoeren van programma's gericht op internationalisering (van het mkb) via onder andere Europese Programma's als Interreg A, EFRO;	groen	Zie hierboven
Uitbouwen van samenwerking op alle niveaus op het gebied van energie (waterstofeconomie, wind op zee) en mobiliteit (Wunderline) met Noordwest-Duitsland waarbij samengewerkt wordt met de andere noordelijke provincies en/of de gemeente Groningen;	groen	Er is subsidie gegeven aan de Hydrogen Cross-Border Conference in Aurich in februari. Bestuurlijk is ook deelgenomen aan het programma. Daarnaast kwamen deze thema's aan de orde tijdens het 4+1-Treffen met Minister-President Weil van Nedersaksen. De gezamenlijke steun voor grensoverschrijdende energie- en mobiliteitsprojecten zoals Wundeline/Lelylijn, incl. gezamenlijke lobby richting Den Haag/Brussel voor financiële middelen, werden opnieuw bevestigd. Er wordt op dit moment gewerkt aan de realisatie van bouwstap 1 van de Wunderline (onder andere de Friesenbrücke). De werkzaamheden zijn naar verwachting in 2025 klaar en de verbinding tussen Groningen en Bremen zal 17 minuten sneller zijn dan in 2015.
Uitvoering geven aan de intentieverklaring Waterstof ten behoeve van de op te zetten crossborder Hydrogen Valley (grensoverschrijdende waterstofregio) die tussen Noord-Nederland en Nedersaksen in 2022 is ondertekend;	groen	Er is onder andere financiële steun gegeven en deelgenomen aan de Hydrogen Cross-Border Conference in Aurich in februari. In maart was CdK Paas bij de opening van de ‘Zukunftsleitung’ in Jemgum, een H2-ready aardgasleiding die vanaf 2028 ook een rol kan spelen in het grensoverschrijdende transport van waterstof.
Uitvoeren van de samenwerkingsagenda’s met Nedersaksen en trekken, waar mogelijk, samen met Nedersaksen en de regio op in Brussel op het gebied van Europese regionale samenwerking;	groen	De contacten met Niedersachsen worden intensief onderhouden. Tijdens de European Week of Regions and Cities (EWRC) in Brussel organiseren we weer een gezamenlijk event.
Organiseren van relatie- en netwerkbijeenkomsten en ontmoeten partners in Nederland, Duitsland en Europa: onder andere de externe nieuwjaarsreceptie, werkbezoeken van het college, werkbezoeken van Kamerleden en Europarlementariërs en de European Week of Regions and Cities (EWRC) in Brussel.	groen	Zie hierboven
Begroting AKP resp. verdeling apparaatskosten op basis van bezetting i.p.v. formatie		Zie voor toelichting verzamelvoorstel, voorstel 63 en 64 resp. 72 en 73.	- 63 (L) + 120 (L)

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting	Begrotings-wijziging
N.v.t.